@article { author = {شهبازی, علی أصغر}, title = {اختیار المعادل والاقتراض اللغوی فی الترجمات القدیمة للقرآن الکریم (مقارنة کشف الأسرار وروض الجنان نموذجا)}, journal = {دراسات الأدب الإسلامی}, volume = {1}, number = {2}, pages = {1-18}, year = {2022}, publisher = {جامعة کردستان}, issn = {2820-9958}, eissn = {2783-5049}, doi = {10.34785/j022.2022.009}, abstract = {إنّ الترجمات القرآنیة القدیمة إضافة إلی قیمتها التاریخیة، لها أهمیة فائقة من الجهة الأدبیة واللغویة. ولعلّها هی أولی الترجمات التی ظهرت فی تاریخ الترجمة الفارسیة. وصلت إلینا ذخائر ثمینة من المفردات والمصطلحات الفارسیة عبرها وصانت نفسها من ید الفناء والزوال. کانت معظم الترجمات القدیمة تعوّل علی النص القرآنی وتراعی نظم الأصل وترتیبه وتنقل المعنی اللغوی للمفردات. فترجمة القدماء کانت موجهّة فی الأساس نحو اللغة المصدر ، وضعوا معادلات فارسیة تحت العبارات القرآنیة واقتدوا بصیاغتها ونحوا نحوها. ومن بین هذه الترجمات الهامة کشف الأسرار للمیبدی وروض الجنان لأبی الفتوح الرازی، یعود تاریخهما إلى القرن السادس الهجری، یفصل بینهما عقد من الزمان. فی المقال هذا، نحاول أن نرکز علی عدد من آیات القرآن الکریم للکشف عن کیفیة اختیار الکلمات وظاهرة الاقتراض اللغوی. تشیر نتائج هذه الدراسة إلى أن اتباع أسلوب الآیات القرآنیة والاهتمام بالبنیة العربیة للآیات أمر ملحوظ لدی المترجمین. لکن هذه المسألة أقل أهمیة عند المیبدی. فترجمته تعدّ دقیقة لغویاً وذات المعادلات الفارسیة الواضحة إضافة إلی کونها مفعمة بجمال الألفاظ والعبارات. فالناظر فی النوبة الأولی التی اختصت بترجمة الآی القرآنیة یدرک أن المیبدی حذا حذو نقلة الترجمة الرسمیة (أی ترجمة الطبری) إذ اختصّ جلّ اهتمامه بذکر المعنی اللغوی للمفردات والإتیان بنظیراتها الفارسیة.}, keywords = {ترجمة الآی القرآنیة,الإبداع اللغوی,الاقتراض,کشف الأسرار,روض الجنان}, title_fa = {واژه‌گزینی و گرته‌برداری دستوری در ترجمه‌های کهن قرآن (مقایسه کشف الاسرار و روض الجنان)}, abstract_fa = {برگردان­های کهن فارسی از آیات شریف قرآن کریم در زمره ذخائر ارزشمند ادب فارسی است. کشف الاسرار میبدی و روض الجنان ابوالفتوح رازی از جمله این آثار است که تاریخ تألیف هر دو، به فاصله­ی یک دهه از یک­دیگر، به سده ششم هجری برمی­گردد. میبدی در سال 520 هجری، و ابوالفتوح نیز در اواسط این سده، یعنی در میان سال­های 510 ق و 556 ق، به تألیف این دو اثر پرداخته­­اند. ترجمه و دقّت ادبی این دو اثر ارزشمند، آن­ها را از آثار پیشین خود متمایز ساخته و در بخش تفسیر نیز میراثی پربار از مسائل فقهی، عرفانی و حدیثی، به یادگار گذاشته­اند. در این مقاله با تمرکز بر برگردان واژگان شماری از آیات قرآن کریم در این دو اثر، به مسأله واژه­گزینی و گرته­برداری­های نحوی در این دو ترجمه می‌پردازیم. پدیده­ای که در میان ترجمه­های کهن، به دلیل التزام قابل توجه مترجمان به متن مبدأ، تا حدودی مرسوم و متداول بوده است و از امانت­داری آن­ها پرده بر می­دارد. نتیجه این بررسی بیانگر این است که تبعیت از اسلوب آیات قرآنی و توجه به ساختار عربی آیات در نزد هر دو مترجم به روشنی قابل ملاحظه است؛ ولی این مسأله در نزد میبدی بسیار کم­رنگ­تر از صاحب روض الجنان است؛ از همین روست که ترجمه آیات در بخش نخست (النوبة الأولی)  کشف الاسرار بسیار روان­تر از روض الجنان جلوه می­کند. در واژه­گزینی نیز ترجیح میبدی بر کاربرد واژه­های فارسی­تبار و بومی­ است، چنان­که افزوده­های تفسیری و ذکر مرادف­ها، در روانی نثر ترجمه وی نقشی برجسته ایفا نموده و جمله­بندی و خصوصیات نحوی وی را به ساختار فارسی نزدیک­تر ساخته است.}, keywords_fa = {ترجمه آیات,ابداع واژگانی,گرته‌برداری,کشف الاسرار,روض الجنان}, url = {https://jilr.uok.ac.ir/article_61829.html}, eprint = {https://jilr.uok.ac.ir/article_61829_5a0d3854f1446edb1104cec1b661d6ed.pdf} }