نظام موسیقایی زبان از هماهنگی واژگان وهارمونی آوایی و فنوتیکی ساختار زبانی، انسجام و توالی صامت‌ها ومصوت‌ها برخاسته و سخن معمولی را به بیانی هنری تبدیل می‌کند و هر اندازه یک اثر ادبی بتواند ابعادِ بیش‌تری از موسیقی رابه کار گیرد زیباتر، اثرگزارتر خواهد بود. نغمآهنگ شعر شامل موسیقی بیرونی، کناری، درونی و معنوی است که در پژوهش حاضر دو بعد اخیر در سرودههای ابن معتز از شعرای برجسته عصر عباسی واکاوی میشود. ابن معتز زاده عصری است که درآن کاربست بدیع درمیان شاعران و نویسندگان رواج داشته وسرودههای او نیز همنوا باجریان حاکم بر ادبیات زمانه خود، مملو از آرایهپردازیها وکاربست صنایع ادبی بوده ودر همین حال روان وبه دور از تکلف است. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی ساختار موسیقایی اشعار إبن معتز در مجال زهد در راستای سنجش هماهنگی آوایی وفنوتیکی معنا ومبنا در سرودههای اوست ودر نهایت به این نتیجه میرسد که: گزینش الفاظ در خدمت معانی مورد نظر شاعر بوده و صرفا در راستای خلق قالب زیبا و نواخت ریتمیک شعر کاربست نشده است و این یکی از نقاط قوت سرودههای او در انتقال معانی زهدآمیز و اثرگزاری برمخاطب است. در زمینه موسیقی معنوی توجه شاعر معطوف به کاربست آرایه‌هایی چون طباق، مقابله وتنسیق الصفات است که علاوه ب توازن ابیات و آفرینش ریتمی موزون، بار معنایی سخن را به دوش می‌کشد. برجسته‌ترین نقش موسیقایی را در زهدنامه‌های ابن معتز موسیقی درونی ایفا می‌کند که درآن بیش‌ترین بار نواخت کلام بر عهده آرایه‌هایی هم‌چون واژه‌آرایی، تکرار حروف، تکرار واژگان در آغاز ابیات، تصدیر وتکریر است.
)