مفهوم‌سازی استعاره های قرآنی از منظر شناختی: مطالعۀ موردی سوره‌های صافات و کهف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات انگلیسی و زبانشناسی، دانشکدۀ زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، کردستان، ایران

2 دانش آموخته دکتری زبانشناسی، مدرس دانشگاه گنجنامه، همدان

چکیده

استعاره به‌مثابۀ بخش مهمی از گفتمان، نه تنها در همۀ صور زبانی، بلکه در زبان دین هم جای خود را باز کرده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی مفهوم‌سازی قرآنی بر اساس انگارۀ استعارۀ مفهومی (انگاره‌ی اسم) لیکاف و جانسون (1980) به واکاوی انواع استعاره‌های مفهومی به‌کار‌رفته در سوره‌های صافات و کهف پرداخته است. ماهیت انجام این پژوهشِ کیفی به‌صورت توصیفی-تحلیلی بوده و داده‌ها از سوره‌های صافات و کهف به صورت کتابخانه‌ای گردآوری شده‌اند. نگارندگان درصددند تا نشان دهند که خداوند چگونه در قرآن از انواع استعاره‌ها‌ی مفهومی استفاده کرده است. یافته‌ها بیان‌گر آن است که استعاره‌های به‌کار‌رفته در این سوره‌ها، هر سه نوع استعاره‌های مفهومی جهتی‌، ساختاری و هستی‌شناختی را در بر‌می‌گیرد. همچنین، نتایج نشان داد که تعداد استعاره‌های به‌کار‌رفته در سوره-های صافات و کهف به ترتیب یازده و نه مورد است که در سورۀ صافات استعاره‌های جهتی از بیشترین میزان کاربرد برخوردار بوده و در سورۀ کهف بیشترین کاربردِ استعاره نیز به استعاره‌های ساختاری اختصاص دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [العربیة]

تفسیر استعارات القرآن من منظور معرفی: دراسة الحالة سورتا الصافات والکهف

نویسندگان [العربیة]

  • مسعود دهقان 1
  • Behnaz Vahabian 2
1 Associate Professor in Linguistics, Dept. of English and Linguistics, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Kurdistan, Iran dehghan_m85@yahoo.com
2 Lecturer at Ganjnameh University, Hamadan
چکیده [العربیة]

الاستعارة کجزء مهم من الخطاب، لیس فقط فی جمیع الأشکال اللغویة، بل أیضًا فی لغة الدین، وقد حجزت مکانًا لنفسها. تهدف هذه الدراسة إلى دراسة تفسیر الاستعارات القرآنیة بناءً على نظریة تفسیر المعنى المجازی (الاستعارة الاسمیة) لیکاف وجانسون (1980) من خلال تحلیل أنواع الاستعارات المجازیة المستخدمة فی سورتی الصافات والکهف. تم إجراء هذه الدراسة النوعیة بشکل وصفی تحلیلی، وتم جمع البیانات من سورتی الصافات والکهف من خلال المکتبات. سعت المؤلفون إلى إظهار کیفیة استخدام الله الاستعارات المجازیة فی القرآن. أظهرت النتائج أن الاستعارات المستخدمة فی هاتین السورتین تشمل ثلاثة أنواع من الاستعارات المجازیة: الاستعارة المجازیة الهدفیة، والاستعارة المجازیة البنائیة، والاستعارة المجازیة الکائنیة والمعرفیة. کما أظهرت النتائج أن عدد الاستعارات المستخدمة فی سورتی الصافات والکهف هی 11 و 9 على التوالی، وأن الاستعارات الهدفیة هی الأکثر استخدامًا فی سورة الصافات، بینما الاستعارات البنائیة هی الأکثر استخدامًا فی سورة الکهف.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • المنظور المعرفی
  • الاستعارات المفهومیة
  • وضع إطار مفاهیمی
  • الاستعارة
  • القرآن

مراجع

حجازی، بهجت السادات. (1395). استعاره مفهومی آیه نور در قرآن. ‌مجلۀ فنون ادبی، 8(3)، 85-102.
حسینی، سیده مطهره، و فقهی زاده، عبدالهادی. (1396). اثر‌‌پذیری حکمت‌‌های نهج‌‌البلاغه از قرآن‌‌کریم در انعکاس انواع استعاره‌‌های هستی شناختی. ‌دوفصلنامۀ علمی-‌‌پژوهشی پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن، 6(1)، 11-28.
دهقان، مسعود، و وهابیان، بهناز. (1397). خوانش استعاری (اشعار کابوس‌‌های روسی) اثر حسین پناهی بر اساس رویکرد مفهومی. ‌مجلۀ مطالعات زبانی و بلاغی، 9(17)، 141-166.
قرائتی، محسن. (1383). ‌تفسیر نور، درس هایی از قرآن (چاپ یازدهم). تهران: مرکز فرهنگى.
گلفام، ارسلان، و یوسفی‌‌راد، فاطمه. (1381). زبان‌‌شناسی شناختی و استعاره. ‌فصلنامۀ تازه‌‌های علوم شناختی، 4(3).
هاوکس، ترنس. (1385). ‌استعاره (ترجمة فرزانه طاهری، چاپ 2). تهران: نشر مرکز.
Eweida, S. (2006). The realization of time metaphors and the cultural implications: An analysis of the Quran and English Quranic translations. Special Project PK. Stockholm University: Department of English.
Geeraets, Dirk & Hubert Cuyckense. (2007). Cognitive Linguistics. Oxford.
Johnson, M. (1987). The body in the mind: the bodily basis of meaning, imagination and reason. Chicago: University of Chicago Press.
Kovecses, Z. (1990). Emotion Concepts. Springer-Verlag.
Kövecses, Z. (2010). Metaphor: A Practical Introduction. New York: Oxford University Press.
Lakoff, G. & Johnson, M. (1980). Metaphors We Live by. Chicago and London: The University of Chicago Press.
Lakoff, G., M. Johnson & M. Turner (1989). More Than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. Chicago: University of Chicago Press.
Taylor, J.R. (1995). Linguistic categorization, prototypes in linguistic theory (2nd ed.). Oxford: Oxford University Press.
Tiberghien, G. (1989). Advances in cognitive science: Theory and applications. Chichester (Ed.), UK: Horwood & Wiley.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 11 اسفند 1401
  • تاریخ پذیرش: 19 اسفند 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار