هنر واژه‌گزینی اشعار «علی الجشی القطیفی» در ستایش امام سجاد (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد واحد اسلامی کاشمر - مشهد

2 دانشگاه آزاد کاشمر

3 دانشگاه کاشمر

چکیده

واژگان مواد و مصالح ادیب برای ساختن شعر و اثر ادبی است. این عنصر سهم بسزایی در شکل-گیری و تکوین اثر ادبی، میزان کیفیت اثر و همچنین القا و انتقال گفتمان اثر به مخاطب دارد. با بررسی واژگان می‌توان به نتایج جامع‌تری رسید که بر کل اثر ادبی قابل سرایت و تعمیم است و محقق را از پرداختن به دیگر اجزای متن بی‌نیاز می‌سازد. در سبک‌شناسی مدرن توجه به واژگان و انواع آن بسیار مورد توجه محققان و نظریه‌پردازان قرار گرفت و آنها با تقسیم واژگان به انواع و گروه‌های خاصی سعی کردند الگویی برای تدوین نظام واژگانی یک متن و اثر ادبی بدست بیاورند. این مقاله با تکیه بر اهمیت واژه‌گزینی و نقش آن در تصویرسازی و گفتمان‌کاوی متن در صدد است به بررسی این مقوله در دو قصیده «لامیه» (کم مصاب...) و «عینیه» (أ تجزع...) شاعر شیعی اهل قطیف عربستان، علی الجشی که در مدح امام سجاد (ع) گفته شده بپردازد. این شاعر علامه که به مدح و ستایش تمامی امامان شیعه پرداخته است، در پاره‌ای‌ از چکامه‌های خویش، شخصیت و زندگی امام سجاد (ع) را دستمایه قصاید نغز و مدحی خود نموده است. طبق نتایج بدست آمده از این تحقیق که بر حسب روش توصیفی – تحلیلی انجام شده، شاعر که در شعرسرایی از سبک کلاسیک پیروی می‌کند، از واژگان به گونه متنوع برای مقاصد مهم و اصلی غرض شعر و تجسم رخداد عاشورا و ترسیم اخلاقیات امام سجاد (ع) بهره گرفته و این تنوع به پویایی شعر او انجامیده است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

ابداعیة اختیار الألفاظ فی أشعار علی الجشی القطیفی فی مدح الإمام السجاد (ع)

نویسندگان [العربیة]

  • reza mazafarnia 1
  • محمد جعفری 2
  • فریبرز جانزاده 3
1 دانشگاه آزاد واحد اسلامی کاشمر - مشهد
2 دانشگاه آزاد کاشمر
3 دانشگاه کاشمر
چکیده [العربیة]

للمفردات مساهمة کبیرة فی تکوین العمل الأدبی وتطویره وتنمیة مستوى جودة العمل، وکذلک تحریض ونقل خطاب العمل الأدبی إلى الجمهور. ومن خلال فحص المفردات یمکن الحصول على نتائج دقیقة وشاملة یمکن نشرها وتعمیمها على العمل الأدبی بأکمله، حیث لا یحتاج الباحث إلى التعامل مع مکونات النص الأخرى. فی الأسلوبیة الحدیثة اهتم الباحثون والمنظرون بالکلمات وأنواعها، ومن خلال تقسیم الکلمات إلى أنواع ومجموعات محددة، حاولوا الحصول على نموذج للإشرافع علی النظام المعجمی للنص والعمل الأدبی. تستهدف هذه المقالة، بالاعتماد على أهمیة اختیار الکلمة ودوره فی تصور النص وتحلیل خطابه، إلى بحث کیفیة اختیار الألفاظ وإبداعیتها فی القصیدتی اللامیة (کم مصاب...) والعینیة (أتجزع...) للشاعر الشیعی القطیفی علی الجشی. هاتان القصیدتان قیلتا فی مدح الامام السجاد (ع). هذا الشاعر الذی مدح جمیع أئمة الشیعة، اتخذ من شخصیة وحیاة الإمام السجاد (ع) فی بعض قصائده أساساً لقصائد مدحه. فی ضوء النتائج التی تم الحصول علیها من هذا البحث الذی تم وفق المنهج الوصفی التحلیلی تبین أن الشاعر یستخدم کلمات حسیة ومحددة لتصویر الأحداث الاجتماعیة المرتبطة بحیاة الإمام السجاد (ع) وخاصة مأساة عاشوراء. من ثَمّ تم استخدام الکلمات المجردة والرمزیة فی تصویر أخلاق الإمام المعصوم.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الأسلوبیة
  • اختیار الکلمات
  • علی الجشی
  • مدح أهل البیت
  • الإمام السجاد (ع)
الجشی، علی. (2003م). الروضة العلیة فی رثاء النبی وآله علیهم السلام. النجف: منشورات وحی القلم.
الحجازی، محمود فهمی. (1978م). مدخل إلى علم اللغة. القاهرة: دار قباء.
أولمان، ستیفن. (1975م). دور الکلمة فی اللغة (ترجمة کمال بشر). القاهرة: دار غریب.
سجودی، فرزان. (1387ش). نشانه‌شناسی کاربردی (الطبعة الثانیة). طهران: نشر علم.
شبر، جواد. (1409ق). أدب الطف. قم: دار المرتضى.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1391ش). رستاخیز کلمات: درس‌گفتارهایی درباره نظریه ادبی صورت‌گرایان روس (الطبعة الثالثة). طهران: سخن.
شمیسا، سیروس. (1393ش). کلیات سبک‌شناسی (الطبعة الثانیة، الطبعة الرابعة). طهران: میترا.
صفوی، کورش. (1387ش). درآمدی بر معنی‌شناسی. طهران: سوره مهر (الطبعة الثانیة).
ضیف، شوقی. (1376ش). پژوهش أدبی (ترجمة عبدالله شریفی خجسته). طهران: علمی و فرهنگی.
طالبیان، یحیى. (1378ش). صور خیال در شعر شاعران سبک خراسانی. کرمان: عماد کرمان.
عتیق، عمر عبدالهادی. (2010م). ظواهر أسلوبیة فی القرآن الکریم. الأردن: عالم الکتب الحدیث.
فتوحی، محمود. (1391ش). سبک‌شناسی. طهران: سخن.
فضل، صلاح. (1998م). علم الأسلوب: مبادئه وإجراءاته. القاهرة: دار الشروق.
وردانک، بیتر. (1393ش). مبانی سبک‌شناسی (ترجمة محمد غفاری، الطبعة الثانیة). طهران: نی.
- Perrine, L. (1988). Literature: Poetry, The Elements of Poetry. Southern Methodist University (Offset in Iran).
- Bussmann, H. (1996). Dictionary of Language and Linguistics. London and New York: Routledge.