کارکردهای مهندسی آهنگ کلام در فهم معجزه خاتم؛ با تأکید بر بیانات آیت الله خامنه ای در محافل انس با قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه الهیات (علوم قرآن و حدیث) دانشگاه گنبد کاوس، دانشکده علوم انسانی

چکیده

همسازی میان آوا و جان کلام الهی که حاصل تمایزِ میان مقام‌های حاکم بر کلام و دقّت در انتخاب نغمات متناسب با آن است، تلاوت قرآن را مبدّل به هنری بزرگ نموده که تأثیرگذاری آن در دل‌های مخاطبان را به دنبال دارد. این مهم به عنوان انگیزه‌ای ریشه‌دار در کلام وحی و سیره‌ی بزرگان دین، همواره در بیانات رهبر معظم انقلاب جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. مسئله‌ا‌‌ی که پژوهش کتابخانه‌ای حاضر را بر آن داشت تا با توصیف و تحلیل بیانات معظم له در محافل انس با قرآن کریم و دیدار با قاریان، پاسخگوی مطالبه‌ی ایشان در زمینه‌ی لزوم شناسایی هرچه دقیق‌تر گونه‌ها و کارکردهای آوایی و دلالت‌‌های معنایی آهنگ کلام در فهم معجزه خاتم باشد. درنگ در بیانات ایشان در دیدار با قاریان به سال‌های 1369ش تا سال 1402ش ـ که شامل بیش از هفتاد دیدار و نشست است ـ حاکی از آن است که ایشان افزون بر تأکید حداکثری بر خودتأثیری قاری از مضامین قرآنی و تکیه بر مفاهیم «انس با قرآن»، «تدبر در کلام وحی»، «حفظ قرآن»، و «پایندی و عمل به قرآن کریم»، لزوم رعایت آداب ظاهری تلاوت و مسئله‌ی «رعایت اصول قرائت» و تأثیرگذاری آن بر جان مخاطبان را مورد توجّه قرار داده‌اند. در این میان، توجّه به اعجاز موسیقایی قرآن و ضرورت تناسب نظام آوایی و مفهومی آن با عنایت بر گزینش صوت و لحن مناسب، وقف و ابتدا، تکیه و تکرار از جمله‌ی سفارش‌های مکرر ایشان به شمار آمده که گاه با کلیدواژه‌ی مهندسی تلاوت از آن یاد شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

وظائف هندسة أغانی الکلام فی فهم معجزة خاتم؛ التأکید على کلام آیة الله خامنئی فی حلقات أنس بقرآن

نویسنده [العربیة]

  • السید مهدی رحمتی
أستاذ مساعد بقسم أصول الدین (علوم القرآن والحدیث)، جامعة کنبد کاووس، کلیة العلوم الإنسانیة
چکیده [العربیة]

إن التناغم بین صوت الکلمة الإلهیة وروحها، والذی هو نتیجة التمییز بین السلطات الحاکمة للکلمة والدقة فی اختیار النغمات المناسبة، جعل تلاوة القرآن فناً عظیماً، له تأثیر فی قلوب المشاهدین. هذه الأهمیة، باعتبارها دافعًا متجذرًا فی کلمات الوحی وحیاة شیوخ الدین، حظیت دائمًا بمکانة خاصة فی تصریحات المرشد الأعلى للثورة. المشکلة التی دفعت البحث المکتبی الحالی إلى وصف وتحلیل أقوال حضرته فی حلقات الناس مع القرآن الکریم والاجتماع مع القراء، والإجابة على مطلبهم فی مجال ضرورة التعرف على أدق ما یمکن. إن الأنواع والوظائف الصوتیة والدلالات الدلالیة لأغنیة الکلام یجب أن تکون الخطوة الأخیرة فی فهم معجزة الخاتم. دراسة أقواله فی لقاءاته مع القراء من عام 1369هـ إلى 1402هـ - والتی تشمل أکثر من سبعین لقاء ولقاء - على أنه، إضافة إلى أقصى قدر من التأکید على تأثیر القارئ ذاتیا فی الموضوعات القرآنیة والاعتماد على مفاهیم "العلاقة بالقرآن"، و"التفکر فی کلام الوحی"، و"حفظ القرآن"، و"الاتباع والعمل بالقرآن الکریم"، وضرورة مراعاة الآداب الخارجیة وقد تمت الإشارة إلى مسألة التلاوة ومسألة " مراعاة أصول التلاوة " وتأثیرها فی حیاة المستمعین. وفی الوقت نفسه فإن الاهتمام بالإعجاز الموسیقی للقرآن وضرورة ملاءمة نظامه الصوتی والمفاهیمی فیما یتعلق باختیار الصوت والنغمات المناسبة، والوقف والتأسیس، والاعتماد والتکرار، من أوامره المتواترة. فی بعض الأحیان مع الکلمات الرئیسیة تم ذکر هندسة التلاوة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • قراءة القرآن
  • فهم القرآن
  • قائد الثورة
  • هندسة التلاوة
  • أغنیة الکلام

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 22 فروردین 1403
  • تاریخ دریافت: 09 آذر 1402
  • تاریخ بازنگری: 22 اسفند 1402
  • تاریخ پذیرش: 21 فروردین 1403