بازشناخت شخصیت قهرمان داستان قرآنی حضرت یوسف(ع) بر اساس فضائل و قابلیت‌های منش در روان‌شناسی مثبت‌نگر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه زبان و ادبیات عربی ، دانشکده علوم انسانی ، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

چکیده

شخصیت به عنوان یکی از مهمترین عناصر داستان که بروز کنش منوط به وجود آن است، بر اساس دیدگاه‌های متفکران در علوم مختلف قابل تحلیل و شناسایی است. دیدگاه روان‌شناسان مثبت‌نگر دربارۀ فضائل و قابلیت‌های منش از آن جمله‌است. از نظر آنان فضائل دارای شش مؤلفه به نام‌های خرد، شجاعت، اعتدال، عدالت، عشق و تعالی است. دستیابی به این شش فضیلت از طریق راه‌هایی به نام قابلیت‌های منش با بیست‌وچهار مؤلفه امکان‌پذیر است؛ بنابراین فضائل و قابلیت‌های منش، چارچوب مناسبی برای تحلیل شخصیت در داستان است؛ از همین رو در پژوهش حاضر شخصیت قهرمان داستان قرآنی یوسف(ع) بر اساس آن و به منظور آشنایی با تیپ شخصیتی او با روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی واقع شده‌است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که شخصیت قهرمان داستان یوسف(ع) از همه فضائل برخوردار است؛ این در حالی است که فضائل او از طریق ده قابلیت(خلاقیت، دلیری، صداقت، مهربانی، رهبری، گذشت، تواضع، خودکنترلی، سپاسگزاری و معنویت) بازنمایی شده‌است و این قابلیت‌ها بیشتر در مواجهه با ضدقهرمانانی چون برادران یوسف(ع) و همسر عزیز مصر و در موارد محدودی در تعامل با دیگر شخصیت‌ها مثل عزیز مصر و دوجوان مصاحب یوسف(ع) در زندان بروز یافته و آثار مثبتی برای قهرمان و برخی از آنان در پی‌داشته‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [العربیة]

معرفة شخصیة بطل قصة یوسف القرآنیة وفقا للفضائل وقدرات الشخصیة فی علم النفس الإیجابی

نویسنده [العربیة]

  • زهرا افضلی
قسم اللغة العربیة و آدابها، کلیة العلوم الإنسانیة ،جامعة بوعلی سینا، همدان، ایران
چکیده [العربیة]

الملخص

یمکن تحلیل الشخصیة و معرفتها وفقا لوجهات نظر المفکرین فی علوم مختلفة و هی بصفتها إحدی أهم عناصر القصة التی یتوقف حدوث الفعل علیها. منها وجهة نظر علماء النفس الإیجابی فی الفضائل و قدرات الشخصیة. تمتلک الفضائل ستة مکوّنات مسماة بالحکمة، الشجاعة، الاعتدال، العدالة، الحب و التفوق. یمکن الحصول علی هذه الفضائل الستة من خلال طرق مسماة بقدرات الشخصیة إلتی لها أربع و عشرون مکوّنة ، إذن الفضائل و قدرات الشخصیة إطار ملائم لتحلیل الشخصیة فی القصة. لذلک تمّ تحلیل شخصیة البطل فی قصة یوسف القرآنیة وفقا له بغیة التعرف علی نوع شخصیته بالمنهچ الوصفی- التحلیلی فی ‌البحث الموجود. تبین نتائج البحث أنّ شخصیة البطل تمتلک الفضائل کلها بینما أنّ فضائله تمّ تمثیلها من خلال عشر قدرات ( الإبداع ، البسالة ، الصدق ، الرأفة، القیادة ، العفو، الخضوع ، ضبط النفس، الشکر و الروحانیة). قد ظهرت هذه القدرات أکثر ظهورا تجاه الأبطال االمضادین کإخوة یوسف (ع) و زوجة عزیز مصر و فی بعض الحالات فی التفاعل مع الشخصیات الأخری مثل عزیز مصر و الفتیین اللذین صحبا یوسف(ع) فی السجن و تبعت آثار إیجابیة للبطل و للبعض منهم.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الشخصیة
  • البطل
  • علم النفس الإیجابی
  • الفضائل
  • قدرات الشخصیة.یوسف (ع)
قرآن کریم.
اسماعیلی، مریم، و یزدانی، محمد. (1396). مطالعه تطبیقی «فضائل اخلاقی شش‌گانه» در روان‌شناسی مثبت و نهج‌البلاغه. مجله مطالعات اسلام و روان‌شناسی، 20، 149-175.
بصیری، مریم. (1396). فرآیند شکل‌گیری داستان در ادبیات داستانی و دراماتیک (چاپ اول). تهران: انتشارات امیرکبیر.
بونی‌ول، ایلونا. (1398). روان‌شناسی مثبت در یک نگاه (حسن‌پاشا شریفی و سیمین‌دخت رضاخانی، مترجمان). (چاپ اول). تهران: انتشارات رشد.
پیترسون، کریستوفر، و سلیگمن، مارتین. (1395). فضائل و توانمندی‌های شخصیت (کورش نامداری، مهدی آیتی، گلی‌تا امساکی، و مهسا موحد ابطحی، مترجمان). (چاپ اول). اصفهان: انتشارات یار مانا.
داد، سیما. (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی (چاپ سوم). تهران: انتشارات مروارید.
روئینی، کیارا. (1397). روان‌شناسی مثبت در حیطه‌های بالینی (پژوهش و عمل) (فریده براتی سده و افسانه صادقی، مترجمان). (چاپ اول). تهران: انتشارات رشد.
زمخشری، محمود بن عمر. (1998). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل (تحقیق عادل أحمد عبد الموجود و علی محمد معوض، الطبعه الأولی). ریاض: مکتبه العبیکان.
سلیگمن، مارتین. (1379). کودک مثبت‌گرا: چگونه فرزندان خود را در برابر افسردگی بیمه نمائیم؟ (ناهید ایران‌نژاد، مترجم). تهران: نشر دانژه.
سلیگمن، مارتین. (1391). شادمانی درونی: روان‌شناسی مثبت‌گرا در خدمت خشنودی پایدار (مصطفی تبریزی، رامین کریمی، و علی نیلوفری، مترجمان). (چاپ دوم). تهران: نشر دانژه.
کار، آلان. (1387). روان‌شناسی مثبت: علم شادمانی و نیرومندی انسان (حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زند، مترجمان). (چاپ دوم). تهران: انتشارات سخن.
لیمون، اوریل. (1392). مثبت‌اندیشی (مهدی دوایی و شیرین کوهپایه، مترجمان). (چاپ اول). تهران: انتشارات سخن.