مکالمه و گفتگوی متن با مخاطب و بالعکس در نامه 53 نهج البلاغه با تکیه بر آراء باختین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دبیر اموزش و پرورش آغ شهر ارومیه

2 دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

«نظریه چند صدایی باختین» خوانش جدیدی از متن به دست داده و مخاطب را به کشف لایه‌های درونی، آواهای گوناگون و گاه پنهان و ناگفته‌های متن رهنمون می‌کند تا فضای تک صدایی حاکم بر جامعه را بر هم زند و جامعه‌ای چند آوائی همراه با گفتگوهای متنّوع را پدید آورد. از این رو این جُستار ضمن واکاوی مفاهیم کلیدی منطق مکالمه و چند صدایی باختین به شیوه تحلیلی – توصیفی به تطبیق و تبیین مکالمه متن با مخاطب و مخاطب با متن در نامه 53 امام (ع) می‌پردازد. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد که این نامه از شاخصه‌های منطق گفتگویی چون: گفتار دو سویه، کرونوتوپ، کارناوال، گزاره‌های ندایی، گفتگو با گروه‌های مختلف، آوای الفاظ، پیوند نویسنده باخواننده و برعکس پیوند مخاطب با متن برخوردار است بدین معنا که هر چند نمی‌توانیم منکر حضور غالب امام (ع) در این نامه باشیم امّا آنچه اینجا بیشتر مورد توجّه است تعامل میان اظهارات چند صدائی است که در کلام امام (ع) نمود یافته و به کمک نظریه چند صدایی باختین قابل شناسایی است و زمینه ساز ایجاد گفتمان‌های فراداستانی و فرامتنی هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

حوار وحوار النص مع الجمهور وبالعکس فی الرسالة 53 من نهج البلاغة اعتمادا على آراء باختین

نویسندگان [العربیة]

  • ali mohammadzadeh 1
  • مریم بخشی 2
1 ticher in orumiah
2 جامعة الشهید مدنی بآذربایجان
چکیده [العربیة]

"نظریة باختین المتعددة الأصوات" تعطی قراءة جدیدة للنص وترشد الجمهور إلى اکتشاف الطبقات الداخلیة والأصوات المختلفة والمخفیة أحیانا وغیر المنطوقة للنص من أجل تعطیل الأجواء الأحادیة التی تسیطر على المجتمع والمجتمع وأبدع عدة أصوات جنبا إلى جنب مع المحادثات المختلفة. لذلک، أثناء تحلیل المفاهیم الأساسیة لمنطق التخاطب وتعدد الأصوات عند باختین، بطریقة وصفیة تحلیلیة، یقارن هذا الباحث ویشرح حوار النص مع المستمعین والمستمعین مع النص فی الرسالة 53 للإمام (ع). وتظهر نتیجة البحث أن هذه الرسالة تتمتع بخصائص منطق الحوار مثل: الکلام فی اتجاهین، الکرونوتوب، الکرنفال، القضایا الصوتیة، المحادثة مع مجموعات مختلفة، صوت الکلمات، الارتباط بین المؤلف والقارئ، و والعکس هو الارتباط بین المستمع والنص، وهذا یعنی أنه وإن کنا لا نستطیع إنکار الحضور المهیمن للإمام (ع) فی هذه الرسالة، إلا أن الأهم هنا هو التفاعل بین أقوال عدة أصوات ظهرت فی الرسالة. کلام الإمام (ع) ویمکن فهمه بالاستعانة بالنظریة البولیفونیة، وهی التماهی وهی الأساس فی خلق الخطابات ما وراء القصیة وما وراء النص.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • منطق المحادثة
  • میکائیل باختین
  • نهج البلاغة
  • الامام علی (ع)
  • الرسالة ٥٣
قرآن کریم.
احمدی، بابک. (1378). ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز.
امن خانی، عیسی. (1931). تب تند باختین در ایران. نشریه نقد ادبی، 5(13)، 191-197.
انصاری، منصور. (1384). دموکراسی گفت‌وگویی: امکانات دموکراتیک اندیشه‌های میخائیل باختین و یورگن هابرماس. تهران: مرکز.
باختین، میکائیل. (1384). زیباشناسی و نظریه رمان (ترجمه آذین حسین‌زاده). تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات هنری.
باختین، میکائیل. (1394). تخیّل مکالمه‌ای (ترجمه رویا پورآذر). تهران: نشر نی.
براهنی، رضا. (1373). رویای بیدار (چاپ اوّل). تهران: نشر قطره.
پورنامداریان، تقی. (1385). منطق گفتگو و غزل عرفانی. مطالعات عرفانی، 3، 15-30.
پوینده، محمد جعفر. (1381). سودای مکالمه، خنده، آزادی: میکائیل باختین. تهران: نشر چشمه.
تودوروف، تزوتان. (1939). منطق گفتگویی میخائیل باختین (ترجمه داریوش کریمی). تهران: نشر مرکز.
دلشاد تهرانی، مصطفی. (1383). تفسیر موضوعی نهج‌البلاغه. قم: نشر معارف.
دهخدا، علی اکبر. (1334). لغت نامه دهخدا. تهران: روزنه.
ساسانی، فرهاد. (1384). عوامل موثر در تفسیر و فهم متن: تفسیرگری پیوستاری (پایان‌نامه دکتری). تهران: دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
شمیسا، سیروس. (1378). نقد ادبی (چاپ اول). تهران: فردوس.
شه‌کلاهی، فاطمه، و فهیمی‌فر، اصغر. (1400). بررسی مفهوم چندصدایی و گفتگومندی میخائیل باختین در نگاره‌های رضا عباسی. نگره، 16(59)، 75-89.
شهیدی، سیّد جعفر. (1380). نهج البلاغه (چاپ بیست و یکم). تهران: انتشارت علمی‌فرهنگی.
غلامحسین‌زاده، غریب رضا، و غلام‌پور، نگار. (1387). میکائیل باختین: زندگی، اندیشه‌ها و مفاهیم بنیادی. تهران: نشر روزگار.
غنی‌پور ملکشاه، احمد، محسنی، مرتضی، و حقیقی، مرضیه. (1394). دگردیسی منطق گفتگویی در اشعار قیصر امین‌پور. مجله متن پژوهی، 19(64)، 166-188.
فردوسی، حمیدرضا. (1376). پست‌مدرنیسم و نشانه‌شناسی در ادبیات داستانی. مشهد: نشر سیاوش.
قنبری همدانی، حشمت‌الله. (1399). آیین زمام‌داری و مدیریت: شرح و تفسیر نامه 53 نهج‌البلاغه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
کریمی نیا، محمد مهدی. (1387). گفتگو در قرآن کریم. قم: موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان.
مری کلیگز. (1389). میخائیل باختین: نظریه رمان (ترجمه وحید ولی‌زاده). دریافت‌شده از https://www.hamshahritraining.ir/article
مکارم شیرازی، ناصر. (1390). پیام امام امیرالمؤمنین (ع): شرح تازه و جامعی بر نهج البلاغه. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
نامور مطلق، بهمن. (1387). باختین: گفتگومندی و چندصدایی، مطالعه پیشا بینامتنیت باختینی. پژوهش‌نامه علوم انسانی، 57، 397-414.
Rabatel,, Alain . (2006). La diabolisation au Coeur ducouple polyphonie/ dialogisme. Ehez Bakhtin. Revue. Romane.
Sterian, Dan. (2015). Mikhail Bakhtine et la dimension hermeneuigue du dialogisme litteraire linguistlgue.