بلاغت وجه شبه در تشبیهات نهج‌البلاغه و ارتباط آن با طرفین تشبیه در چارچوب نظریه بروک رُز و آندره گوتلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان وادبیات عربی دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم

2 استاذ مشارک فی قسم اللغه العربیه و آدابها بجامعه فرهنگیان

3 استاذمشارک فی قسم علوم القرآن والححدیث بجامعه آیت اله بروجردی

چکیده

وجه شبه حلقه وصل طرفین تشبیه محسوب می‌شود وپیام هر تشبیهی در وجه شبه خلاصه شده است. از این رو بر مبنای آن می‌توان میزان نوآوری، خلاقیت، هنرمندی، هدفمندی و سبک مفهومی هر متنی را استنباط کرد. خطبه‌های نهج البلاغه از روش بی‌نظیری در واژه‌گزینی، سبک ادبی و جنبه‌های بلاغی برخوردار است. یکی از این مؤلفه‌ها که بررسی آن می‌تواند بخشی دیگر از نبوغ کلام امام علی (ع) را نشان دهد و متمایز بودن این متن را با دیگر متون ادبی نشان دهد، تشبیهات از منظر نوع وجه شبه و ارتباط آن با مشبه و مشبه‌به است. بروک رُز و اندره گوتلی دو زبان‌شناس معاصر در خصوص نحوة تحلیل وجه شبه و ارتباط آن با طرفین تشبیه معتقدند که با بررسی نوع وجه شبه و کیفیت تعامل آن با مشبه و مشبه‌به، می‌توان ارزش هر تشبیهی را در متن سنجید. گفتار حاضر، برآن است با کنار گذاشتن مباحث سنتی تشبیه و آنچه که در منابع بلاغی متقدم در خصوص انواع تشبیه گفته شده، تشبیهات نهج‌البلاغه را از منظر آراء دو زبان‌شناس یادشده مورد ارزیابی قرار دهد. در نهایت به این نکته رسیده که تشبیهات نهج‌البلاغه همگی کارکردی و دارای بعد خیالی و تصویرآفرینی بالایی هستند که در خدمت تقویت تفکر و تعقّل و هدایت انسان‌هاست و از بدیهّیات و ظاهرگرایی و توصیفات عادی کاملاً به دور است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

بلاغة وجه الشبه فی تشبیهات نهج البلاغه وعلاقتها مع الطرفین من منظور نظر بروک رز و آندره غوتلی

نویسندگان [العربیة]

  • عسگر بابازاده اقدم 1
  • جمال طالبی قره قشلاقی 2
  • ابراهیم النامداری 3
1 استاذ مشارک فی اللغه العربیه و آدابها بجامعه العلوم والمعارف القرآنیه
2 استاذ مشارک فی قسم اللغه العربیه و آدابها بجامعه فرهنگیان
3 جامعه آیت اله بروجردی
چکیده [العربیة]

وجه شبه حلقه وصل طرفین تشبیه محسوب می‌شود وپیام هر تشبیهی در وجه شبه خلاصه شده است. از این رو بر مبنای آن می‌توان میزان نوآوری، خلاقیت، هنرمندی، هدفمندی و سبک مفهومی هر متنی را استنباط کرد. خطبه‌های نهج البلاغه از روش بی‌نظیری در واژه‌گزینی، سبک ادبی و جنبه‌های بلاغی برخوردار است. یکی از این مؤلفه‌ها که بررسی آن می‌تواند بخشی دیگر از نبوغ کلام امام علی (ع) را نشان دهد و متمایز بودن این متن را با دیگر متون ادبی نشان دهد، تشبیهات از منظر نوع وجه شبه و ارتباط آن با مشبه و مشبه‌به است. بروک رُز و اندره گوتلی دو زبان‌شناس معاصر در خصوص نحوة تحلیل وجه شبه و ارتباط آن با طرفین تشبیه معتقدند که با بررسی نوع وجه شبه و کیفیت تعامل آن با مشبه و مشبه‌به، می‌توان ارزش هر تشبیهی را در متن سنجید. گفتار حاضر، برآن است با کنار گذاشتن مباحث سنتی تشبیه و آنچه که در منابع بلاغی متقدم در خصوص انواع تشبیه گفته شده، تشبیهات نهج‌البلاغه را از منظر آراء دو زبان‌شناس یادشده مورد ارزیابی قرار دهد. در نهایت به این نکته رسیده که تشبیهات نهج‌البلاغه همگی کارکردی و دارای بعد خیالی و تصویرآفرینی بالایی هستند که در خدمت تقویت تفکر و تعقّل و هدایت انسان‌هاست و از بدیهّیات و ظاهرگرایی و توصیفات عادی کاملاً به دور است.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • واژ‌های کلیدی: نهج البلاغه
  • تشبیه
  • وجه شبه
  • بروک رُز
  • آندره گوتلی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 03 مهر 1403
  • تاریخ دریافت: 06 اردیبهشت 1403
  • تاریخ بازنگری: 19 شهریور 1403
  • تاریخ پذیرش: 03 مهر 1403