نظم و پیوستگی آیات سوره مطففین با نگاهی به مدل نیل رابینسون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه پیام نور مرکز نیشابور

چکیده

مناسبت میان آیات و سور قرآنی از دیرباز تحت عناوینی چون نظم و دانش تناسب مطرح شده و سپس با وحدت موضوعی سوره‌ها تداوم یافته است. آن چه در بسیاری از آثار تفسیری و علوم قرآنی دیده می شود این است که مولف نظریه خود را در قالب مثال‌های قرآنی بیان می کند بدون اینکه به اصول و مبانی روش خویش اشاره‌ کند. اما در چند دهه اخیر پژوهش‌هایی پیرامون ربط و پیوستگی آیات صورت گرفته که گرایش زبان‌شناختی داشته و با بهره گیری از روش علمی، به تبیین موضوع پرداخته‌اند. نیل رابینسون از جمله قرآن پژوهانی است که می‌توان بر مبنای روش علمی او و با استفاده از تحلیل بلاغی که روشی در تحلیل متون است، ساختار معکوس و متقارن برخی از سوره‌های بلند مدنی را نشان داد و آن را رهاورد مدل تحلیلی رابینسون قلمداد کرد. با توجه به اهمیت بهره‌گیری از روش‌های زبان‌شناسانه در تحلیل پیوستگی متن قرآن‌کریم و جایگاه موضوع در مطالعات قرآن‌پژوهی معاصر، پژوهش حاضر به روش کتابخانه‌ای با ابزار فیش‌برداری با بهره‌گیری از شیوه توصیفی تحلیلی کوشیده است، پس از تعیین بخش‌های سوره، با استفاده از واژگان قلاب‌دار، ارتباط بخش‌های متوالی با یکدیگر را نشان دهد. همچنین به ساختار متقارن سوره مطفیین و الگوی نظم معکوس شامل: A B B’A’B’’A’’ با نظر به مدل رابینسون دست یابد. نظر به برخی گفتگوها در مکی و مدنی بودن سوره مطففین، در سایه تبیین پیوستگی آیات سوره مطففین با تکیه بر نشانه-های لفظی و واژگان کلیدی موجود با مدل تحلیلی رابینسون، مکی بودن سوره تقویت شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

ترتیب واستمراریة آیات سورة المطففین مع نظرة على نموذج نیل روبنسون

نویسندگان [العربیة]

  • احمد ربانی خواه 1
  • زهراء قربانی 2
1 Assistant Professor Faculty of Quran and Hadith, Payame Noor University, Tehran, Iran.
2 ماجیستر فی علوم القرآن والحدیث، جامعة بیام نور، مرکز نیسابور
چکیده [العربیة]

وفی القرن العشرین، عندما تم طرح آراء بعض الغربیین فیما یتعلق بالقراءة المنفصلة لآیات القرآن، تم ربط واستمراریة الآیات، والتی نوقشت قدیماً تحت عناوین مثل الترتیب وعلم التوقیت ، تم دفعهم نحو الوحدة الموضوعیة للسور. وفی العقود القلیلة الماضیة، کان لدى معظمهم منهج لغوی، وقد فسر المفکرون فی مجال الدراسات القرآنیة استمراریة الآیات القرآنیة باستخدام الأسالیب العلمیة الشائعة والحدیثة. نیل روبنسون هو أحد علماء القرآن الذین أظهروا البنیة المعکوسة والمتماثلة لبعض السور المدنیة الطویلة اعتمادا على منهج جدید وباستخدام التحلیل البلاغی وهو أسلوب من أسالیب تحلیل النص. نظرا لأهمیة اعتماد الأسالیب اللغویة فی تحلیل استمراریة نص القرآن الکریم ومکانة الموضوع فی الدراسات القرآنیة المعاصرة، فضلا عن عدم الإجماع على المکیة والمدنیة لسورة المطففین فی الوقت الحاضر وفی هذه الدراسة جرت محاولة لتفسیر إمکانیة استمراریة آیات سورة المطففین مع استخدام نموذج نیل روبنسون. بعد تحدید أقسام السورة، یتبین من خلال استخدام الکلمات الخطافیة أن الأقسام المتتالیة مرتبطة ببعضها البعض، والبنیة الحاکمة لهذه السورة هی بنیة متماثلة، ونمط الترتیب العکسی فی هذه السورة هو:A B B’A’B’’A’’. کما أنه بالاعتماد على الإشارات اللفظیة والکلمات المفتاحیة المتوفرة بنموذج روبنسون التحلیلی یتم تعزیز مکیة سورة المطففین.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • سورة المطففین
  • تواصل الآیات
  • روبنسون
  • الترتیب العکسی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 21 مهر 1403
  • تاریخ دریافت: 19 خرداد 1403
  • تاریخ بازنگری: 03 مهر 1403
  • تاریخ پذیرش: 21 مهر 1403