نمادهای دینی در دیوان فرادیس اینانا اثر یحیی سماوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

نماد دینی عنصری محوری در شعر عربی به‌شمار می‌آید، زیرا به آن ژرفای معنایی و ابعاد زیبایی‌شناختی می‌بخشد و وسیله‌ای برای کاوش در جنبه‌های معنوی و متافیزیکی هستی فراهم می‌آورد. این پژوهش بر بررسی به‌کارگیری نماد دینی در دیوان فرادیس اینانا اثر شاعر عراقی یحیی السماوی متمرکز است؛ شاعری که به دلیل شهرت گسترده و آثار ادبی پربارش شناخته شده است. پژوهش حاضر ابعاد معنایی این نمادها و ارتباط آن‌ها را با زمینه‌های تاریخی و فرهنگی شاعر تحلیل می‌کند. هدف این پژوهش بررسی چگونگی به‌کارگیری نمادهای دینی برای تقویت دلالت‌های زیبایی‌شناختی، فلسفی و اجتماعی در دیوان، و همچنین کشف تأثیر میراث صوفیانه و تاریخی بر این نمادها است. این مطالعه از روش توصیفی–تحلیلی برای بررسی نمادهای دینی استفاده کرده و با بهره‌گیری از نقد سبک‌شناختی، ساختار نمادین دیوان را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. نتایج نشان می‌دهد که سماوی از میراث اسلامی، صوفیانه و اسطوره‌های سومری الهام گرفته و نمادهایی خلق کرده که فراتر از معانی سطحی ظاهر می‌شوند. این نمادها دلالت‌های فلسفی متنوعی از جمله درباره‌ی زندگی و مرگ، عشق و زیبایی، و نبرد میان ظلم و عدالت را در برمی‌گیرند و به متن غنای تأویلی می‌بخشند، به‌گونه‌ای که امکان قرائت‌های مختلفی از بعد عرفانی تا نقد سیاسی را فراهم می‌آورند. همچنین، پژوهش نشان می‌دهد که السماوی نماد دینی را نه‌تنها به‌عنوان عنصری زیبایی‌شناختی، بلکه به‌عنوان ابزاری برای بازخوانی تاریخ و احیای ارزش‌های انسانی ریشه‌دار در تجربه‌ی معنوی و هستی‌شناختی به‌کار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Religious Symbols in the Poetry Collection Paradises of Inanna by Yahya Al-Samawi

نویسندگان [English]

  • ناصر رجب ناصر 1
  • جمیل جعفری 2
  • أحمد نهیرات 2
1 طالب الدکتوراه فی فرع اللغة العربیة وآدابها بجامعة کردستان، سنندج، إیران
2 الأستاذ المساعد فی قسم اللغة العربیة وآدابها، کلیة اللغة والآداب، جامعة کردستان، سنندج، إیران
چکیده [English]

The religious symbol is a pivotal element in Arabic poetry, providing depth of meaning and aesthetic richness while exploring spiritual and metaphysical dimensions. This study examines the use of religious symbolism in Paradises of Inanna by Iraqi poet Yahya Al-Samawi, analyzing its semantic layers within the poet’s historical and cultural context. It investigates how symbols enhance aesthetic, philosophical, and social meanings, while also reflecting Sufi and historical heritage. Using a descriptive-analytical approach and stylistic criticism, the study shows that Al-Samawi draws symbols from Islamic heritage, Sufism, and Sumerian mythology, imbuing his poetry with meanings that transcend surface interpretation. These symbols convey philosophical themes of life and death, love and beauty, and the struggle between oppression and justice, enabling multiple readings from Sufi spirituality to political critique. The findings highlight how symbolism functions not only as an aesthetic device but also as a tool for reinterpreting history and evoking human values rooted in existential experience. By intertwining mythological and historical structures, Al-Samawi recontextualizes cultural heritage to address modern Arab struggles such as oppression and alienation. The study concludes that his integration of religious and mythological symbols transforms them into instruments for deconstructing reality and reconstructing it through a contemporary poetic vision.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious symbolism
  • Yahya Al-Samawi
  • Paradises of Inanna
  • contemporary Arabic poetry
  • symbolic meaning
إسماعیل، س. (2018). أثر التراث العربی فی المسرح المصری المعاصر. القاهرة: مؤسسة هنداوی.
آباد، م.، & بلاوی، ر. (2012). موتیف استدعاء شخصیة أبی ذر الغفاری فی شعر یحیى السماوی. مجلة پژوهش‌های ترجمه در زبان و أدبیات عربی، (4)، 81–96. 10.22054/rctall.2012.9934
بدوی، ع. (1996). فلسفة الجمال والفن عند هیجل. القاهرة: دار الشروق.
بلاوی، ر.، & آباد، م. (2013). استدعاء شخصیة الإمام الحسین (ع) فی شعر یحیى السماوی. مجلة الجمعیة الإیرانیة للغة العربیة وآدابها، (27)، 1–16. 20.1001.1.23456361.1435.9.27.1.0
بلاوی، ر.، آباد، م.، & خضری، ع. (2015). استدعاء الشخصیات التراثیة فی شعر یحیى السماوی (موتیف الإمام الحسین نموذجاً). مجلة مجمع اللغة العربیة الأردنی، (88)، 69–96. https://search.mandumah.com/Record/749450
حاجی‌زاده، م.، & أبهَن، م. (1391هـ.ش). نقش قرآن و میراث دینی در اشعار استعمارستیز یحیی سماوی. فصلنامه ادبیات دینی، 1(3)، 125–148. https://jrla.isca.ac.ir/article_158.html
رتشاردز، أ. (2005). مبادئ النقد الأدبی والعلم والشعر (ترجمة م. مصطفى بدوی). القاهرة: المجلس الأعلى للثقافة.
رزاق هبل، م. (2023). المرجعیات الأسطوریة فی دیوان فرادیس إینانا للشاعر یحیى السماوی. مجلة مرکز دراسات الکوفة، 2(69)، 441–460. https://surl.lu/hfngna
ستیفن، أ. (1975). دور الکلمة فی اللغة (ترجمة ک. محمد بشیر). عمّان: مکتبة الشباب.
السماوی، ی. (2022). فرادیس إینانا. دمشق: دار الینابیع.
سمین الخزرجی، أ. (2024). الرمز القرآنی فی شعر یحیى السماوی. مجلة دیالى للبحوث الإنسانیة، (99)، 521–535. https://surl.li/nkxpwi
سوهیلة، ی. (2018). الرمز ودلالته فی القصیدة العربیة المعاصرة: خلیل حاوی أنموذجاً (أطروحة دکتوراه غیر منشورة). الجزائر: جامعة الجیلالی الیابس.
عیادة، و. (2016). الرمز والقناع فی شعر یحیى السماوی (رسالة ماجستیر غیر منشورة). الأردن: جامعة فیلادلفیا.
غنیمی هلال، م. (1997). النقد الأدبی الحدیث. القاهرة: دار نهضة مصر للطباعة والنشر والتوزیع.
فتوح أحمد، م. (1984). الرمز والرمزیة فی الشعر المعاصر. القاهرة: دار المعارف.
کاظم کریم طرخان، ف. (2024). الاستعارة الرمزیة فی الرسم الأوروبی: فان کوخ أنموذجاً. مجلة نابو للبحوث والدراسات، 1059–1081. https://surl.li/lsioqh
کهوری، م. (2013). الرموز التراثیة فی شعر یحیى السماوی. مجلة القادسیة للعلوم الإنسانیة، 16(3)، 247–270. https://search.mandumah.com/Record/634621
نشاوی، ن. (1984). مدخل إلى دراسة المدارس الأدبیة فی الشعر العربی المعاصر. الجزائر: دیوان المطبوعات الجامعیة.
نورعلی، ع. (2022، یونیو 8). الأسطورة بین الاستلهام والواقع فی دیوان فرادیس إینانا لیحیى السماوی. بازیابی از: الحوار المتمدن.https://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=758645