نمادهای دینی در دیوان فرادیس اینانا اثر یحیی سماوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

نماد دینی عنصری محوری در شعر عربی به‌شمار می‌آید، زیرا به آن ژرفای معنایی و ابعاد زیبایی‌شناختی می‌بخشد و وسیله‌ای برای کاوش در جنبه‌های معنوی و متافیزیکی هستی فراهم می‌آورد. این پژوهش بر بررسی به‌کارگیری نماد دینی در دیوان فرادیس اینانا اثر شاعر عراقی یحیی السماوی متمرکز است؛ شاعری که به دلیل شهرت گسترده و آثار ادبی پربارش شناخته شده است. پژوهش حاضر ابعاد معنایی این نمادها و ارتباط آن‌ها را با زمینه‌های تاریخی و فرهنگی شاعر تحلیل می‌کند. هدف این پژوهش بررسی چگونگی به‌کارگیری نمادهای دینی برای تقویت دلالت‌های زیبایی‌شناختی، فلسفی و اجتماعی در دیوان، و همچنین کشف تأثیر میراث صوفیانه و تاریخی بر این نمادها است. این مطالعه از روش توصیفی–تحلیلی برای بررسی نمادهای دینی استفاده کرده و با بهره‌گیری از نقد سبک‌شناختی، ساختار نمادین دیوان را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. نتایج نشان می‌دهد که سماوی از میراث اسلامی، صوفیانه و اسطوره‌های سومری الهام گرفته و نمادهایی خلق کرده که فراتر از معانی سطحی ظاهر می‌شوند. این نمادها دلالت‌های فلسفی متنوعی از جمله درباره‌ی زندگی و مرگ، عشق و زیبایی، و نبرد میان ظلم و عدالت را در برمی‌گیرند و به متن غنای تأویلی می‌بخشند، به‌گونه‌ای که امکان قرائت‌های مختلفی از بعد عرفانی تا نقد سیاسی را فراهم می‌آورند. همچنین، پژوهش نشان می‌دهد که السماوی نماد دینی را نه‌تنها به‌عنوان عنصری زیبایی‌شناختی، بلکه به‌عنوان ابزاری برای بازخوانی تاریخ و احیای ارزش‌های انسانی ریشه‌دار در تجربه‌ی معنوی و هستی‌شناختی به‌کار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

الرموز الدینیة فی دیوان فرادیس إینانا لیحیى السماوی

نویسندگان [العربیة]

  • جمیل جعفری
  • أحمد نهیرات
  • ناصر رجب ناصر
قسم اللغةالعربیة وآدابها، کلیة اللغة والآداب، جامعة کردستان، سنندج، إیران
چکیده [العربیة]

یُعدّ الرمز الدینی عنصرًا محوریًا فی الشعر العربی، إذ یمنحه عمقًا دلالیًا وأبعادًا جمالیة، کما یوفّر وسیلة لاستکشاف الجوانب الروحیة والمیتافیزیقیة للوجود. یرکّز هذا البحث على دراسة توظیف الرمز الدینی فی دیوان فرادیس إینانا للشاعر العراقی یحیى السماوی، الذی تمیّز بشهرته الواسعة وغزارة إنتاجه الأدبی، وذلک من خلال تحلیل الأبعاد الدلالیة لهذه الرموز وعلاقتها بالسیاقین التاریخی والثقافی للشاعر. یهدف البحث إلى استکشاف کیفیة توظیف الرموز الدینیة لتعزیز الدلالات الجمالیة والفلسفیة والاجتماعیة فی الدیوان، إلى جانب الکشف عن تأثیر التراث الصوفی والتاریخی على هذه الرموز. ویتبنى البحث منهجًا وصفیًا تحلیلیًا لدراسة الرموز الدینیة، مستعینًا بالنقد الأسلوبی لفحص البنیة الرمزیة فی الدیوان. تکشف النتائج أن السماوی یستلهم رموزه من التراث الإسلامی والصوفی والأساطیر السومریة، ما یمنح نصوصه أبعادًا تتجاوز المعنى الظاهری، حیث تتنوع هذه الرموز بین دلالات فلسفیة تتعلق بالحیاة والموت، الحب والجمال، والصراع بین الظلم والعدالة، مما یضفی على النص ثراءً تأویلیًا یسمح بمقاربات متعددة تتراوح بین البعد الصوفی والنقد السیاسی. کما یظهر البحث أن السماوی یوظّف الرمز الدینی لیس فقط بوصفه عنصرًا جمالیًا، بل أیضًا کأداة لإعادة قراءة التاریخ واستنطاق القیم الإنسانیة المتجذّرة فی التجربة الروحیة والوجودیة. ویتداخل هذا التوظیف مع البناء الأسطوری والتاریخی، ما یعکس وعی الشاعر العمیق بالتراث الثقافی وإعادة توظیفه فی سیاق معاصر یعبر عن قضایا الإنسان العربی، کالقهر السیاسی والاغتراب. ویخلص البحث إلى أن السماوی یدمج بین الرموز الدینیة والأسطوریة لیبتکر رؤیة شعریة تتجاوز الوظیفة التقلیدیة للرمز، بحیث یتحوّل الرمز الدینی إلى وسیلة لتفکیک الواقع وإعادة تشکیله وفق رؤیة شاعریة جدیدة تتفاعل مع تحولات العصر.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الرمز الدینی
  • یحیى السماوی
  • فرادیس إینانا
  • الشعر العربی المعاصر
  • الدلالة الرمزیة

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 25 بهمن 1403
  • تاریخ دریافت: 15 بهمن 1403
  • تاریخ بازنگری: 24 بهمن 1403
  • تاریخ پذیرش: 25 بهمن 1403