بازتاب مضامین قرآنی پایداری در شعر انصارالله یمن (مطالعه موردی: اشعار مَعاذ جُنَید)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تفسیر و علوم قرآن، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران)

چکیده

مقاله حاضر به بررسی بازتاب مضامین قرآنی مقاومت در شعر انصارالله یمن، با تمرکز بر اشعار معاذ جنید می‌پردازد. این تحقیق بر این فرض بنا شده است که شعر معاذ جنید نه تنها زبانی برای ابراز احساسات و آرمان‌های انصارالله است، بلکه به عنوان وسیله‌ای برای انتقال مفاهیم قرآنی و الهامات دینی نیز عمل می‌کند. روش پژوهش در این مقاله، توصیفی تحلیلی است. اهمیت این موضوع در درک عمیق‌تر مضامین قرآنی شعر پایداری انصار الله و نقش ادبیات در تقویت این مضامین است. نتایج نشان می‌دهد که اشعار معاذ جنید به شدت تحت تأثیر مضامین قرآنی مقاومت است. شاعر برای برجسته­سازی مضامین قرآنی پیرامون نقاط قوت خودی­ها (ایمان، امداد الهی، آمادگی نظامی، توکل، صبر) و نقاط منفی دشمن (نیرنگ، دوستی با کفار، ترس) از شیوه­های بلاغی و گزینش­های زبانی از جمله قطبی­سازی و هم­معنایی و... به عنوان رویکرد زبانی بهره برده است و از سوی دیگر با بهره­گیری از امکانات زبانی مذکور تلاش دارد که نقاط ضعف خودی­ها (تعداد کم، آسیب­ها، کمبودتجهیزات) و ویژگی­های مثبت دشمن (تجهیزات و تعداد زیاد) را به حاشیه براند. افزون بر آن، این پژوهش نشان می‌دهد که چگونه شعر به عنوان ابزاری برای انتقال پیام‌های قرآنی مقاومت عمل می‌کند. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Reflection of Qur’anic Themes of Resistance in the Poetry of Yemen’s Ansar Allah (A Case Study: The Poems of Maʿādh Junaid)

نویسنده [English]

  • احمد امیدوار
عضو هیئة التدریس
چکیده [English]

This article examines the reflection of Quranic themes of resistance in the poetry of Ansar Allah Yemen, focusing on the works of Muadh Junaid. The study is based on the hypothesis that Muadh Junaid's poetry serves not only as a medium for expressing the emotions and aspirations of Ansar Allah but also as a tool for conveying Quranic concepts and religious inspirations. The research methodology employed in this article is descriptive-analytical. The significance of this topic lies in gaining a deeper understanding of the Quranic themes in Ansar Allah’s resistance poetry and the role of literature in reinforcing these themes.The findings reveal that Muadh Junaid's poems are profoundly influenced by Quranic themes of resistance. The poet employs rhetorical techniques and linguistic strategies, such as polarization and synonymy, to highlight the strengths of the self (faith, divine support, military readiness, reliance on God, patience) and the weaknesses of the enemy (deception, allegiance to non-believers, fear). On the other hand, he strategically minimizes the weaknesses of the self (limited numbers, vulnerabilities, lack of equipment) and downplays the positive attributes of the enemy (abundance of numbers and resources). Furthermore, this study demonstrates how poetry functions as a vehicle for transmitting Quranic messages of resistance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Quran
  • resistance
  • Ansar Allah
  • Muadh Junaid
قرآن کریم.
افضلی، زهرا، & غیاثیان، مریم سادات. (1401). «گفتمان‌کاوی نامه‌های امام علی (ع) به معاویه بر اساس رویکرد وندایک». فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه، 10(38)، 1-21. 10.22084/nahj.2022.26231.2811.
امیدی، علی، & احمدی‌نژاد، حمید. (1397). «غیریت‌سازی خاکستری در شاهنامه فردوسی بر اساس نظریه گفتمان لاکلائو و موفه». مطالعات ملی، (2/74)، 23-42. 20.1001.1.1735059.1397.19.74.2.3
باقری، محمدحسین. (1402). «غیریت‌سازی گفتمان اسلام فقاهتی بر اساس اندیشه امام خمینی (ره)». فصلنامه علمی مطالعات میان‌فرهنگی، 18(55)، 33-54. دسترسی: https://journals.iau.ir/article_705257.html.
پاشازانوس، احمد، & رحیمی، معصومه. (1398). «تحلیل گفتگوی حضرت موسی و فرعون در سایه مربع ایدئولوژیک ون‌دایک». پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن، (2)، 21-36. 10.22108/nrgs.2019.115440.1390.
التفتازانی، سعدالدین. (2001). المطوّل شرح تلخیص مفتاح العلوم (تحقیق عبدالحمید هنداوی). بیروت: دارالکتب العلمیة.
جنید، معاذ. (2018). دیوان محمدیون (ط 1). یمن: مؤسسة محمدیون للثقافة و النشر.
حامدی شیروان، زهرا، & زرقانی، سیدمهدی. (1393). «تحلیل داستان رستم و شغاد بر اساس مربع ایدئولوژیک ون‌دایک». مجله کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی، 15(28)، 99-129. 20.1001.1.17359589.1393.15.28.4.5.
خاکپور، حسین، & عقدایی، فاطمه. (1397). «تحلیل گفتمان انتقادی امام محمدباقر خطاب به اهل دمشق بر مبنای نظریه فرکلاف و ون‌دایک». فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی، (1)، 9-32. 10.22081/jrla.2018.50189.1169.
دسوقی، محمد عرفة. (2009). حاشیة الدسوقی علی مغنی اللبیب عن کتب الأعراب. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
زرکشی، محمد بن بهادر. (1957). البرهان فی علوم القرآن (ج 2، ط 1). بیروت: دار إحیاء الکتب العربیة.
سبتمبرنت. (2022، 20 اکتبر). «من هو معاذ الجنید...! شاعر الحرب وبطل القصائد البالیستیة» سبتمبر نت https://www.26sep.net..
سویس إینفو (2021، 08 آوریل). «الزوامل أداة إضافیة فی أیدی الحوثیین فی حرب الیمن» https://www.swissinfo.ch.
سیدکامل، انور. (2017). «الوجود الحوثی فی الیمن: دراسة فی الجغرافیا السیاسیة». مجلة مرکز الخدمة للاستشارات البحثیة واللغات، کلیة الآداب، جامعة المنوفة، (56)، 1-68. 10.21608/jocr.2017.135112.
سیدی، سیدحسین، & سالم، شیرین. (1391). «جلوه‌های پایداری در سروده‌های فدوی طوقان». ادبیات پایداری، 3(6)، 185-208.  10.22103/jrl.2012.320
شجاعی، امیرنجات، & نظری، مهدی. (1396ش). ادبیات فارسی. تهران: انتشارات بین‌المللی گاج.
شمس قیس رازی، محمد. (1373ش). المعجم (ج 1، به کوشش سیروس شمیسا). تهران: [بی‌ناشر].
صرفی، محمدرضا. (1393). «گستره ادبیات پایداری». ادبیات پایداری، 6(10)، 207-237. دسترسی: https://surl.li/fxgqon.
طاقتی، علیرضا، & آقایی، هادی. (1398). «تأثیرپذیری جنبش‌های مقاومت اسلامی از گفتمان انقلاب اسلامی در راستای تحقق بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی (موردپژوهی: جنبش انصارالله یمن)». در همایش بین‌المللی گام دوم انقلاب اسلامی (الگوی نظام انقلابی تمدن‌ساز): مقالات اولین همایش بین‌المللی گام دوم انقلاب (16 بهمن 1398، صص 2124-2141).
طباطبایی، محمد حسین. (1378ش). تفسیر المیزان (ترجمه محمد باقر موسوی، 20 ج). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی.
الطبرسی. (1995). تفسیر مجمع البیان (تحقیق لجنة من العلماء و المحققین الأخصائیین). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
عبداوی، حفیظة. (2017). «رمز الحجر فی القصیدة الفلسطینیّة المعاصرة». مجلة النقد والدراسات الأدبیة واللغویة، 5(1)، 64-71. دسترسی: https://asjp.cerist.dz/en/article/133357
فندرسکی، ابوطالب. (1381ش). رساله بیان بدیع. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
قادری، آزاده، سیدی، سیدحسین، & صدیقی، بهار. (1402). «بررسی بازنمود ایدئولوژی در گفتمان شعری «الأرض و الجرح الذی لا ینفتح» أمل دنقل بر اساس مربع ایدئولوژیک ون‌دایک». نشریه ادب عربی (دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران)، 15(1)، 23-42. https://doi.org/10.22059/jalit.2022.333611.612473
قاسمی اصل، زینب، & نیازی، شهریار. (1398). «مطالعه ساخت‌های گفتمان‌مدار معنایی در روزنامه الحیاه عربستان با تکیه بر الگوی ون‌دایک». مجله زبان‌پژوهی، 11(32)، 331-355. 10.22051/jlr.2018.16523.1383
کنفانی، غسان. (1361ش). ادبیات مقاومت در فلسطین اشغالی (ترجمه موسی اسوار). تهران: سروش.
کیانی، حسین، & میر‌قادری، سیدفضل‌الله. (1388). «شهید و جانباز در شعر ابراهیم طوقان، شاعر مقاومت فلسطین». ادبیات پایداری، (1)، 127-142. دسترسی: https://surl.li/uvwuns
محمدی ری‌شهری، محمد، & طباطبایی، محمد کاظم، & حسینی، حمید. (1394ش). منتخب میزان الحکمة. قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر.
مطهری، مرتضی. (1390ش). مجموعه آثار (ج 3). تهران: صدرا.
میرباقری‌فرد، سیدعلی‌اصغر، هاشمی، سیدمرتضی، & صفری‌فروشانی، حکمت‌اله. (1390). «نقد و تحلیل مبحث تقدیم و تأخیر در علم معانی (بر اساس بوستان سعدی)». مجله شعرپژوهی (بوستان ادب - علوم اجتماعی و انسانی)، 3(3)، 173-199. https://doi.org/10.22099/jba.2012.277
میرحسینی، سیدمحمد، قاسمی‌حامد، مرتضی، & شاورانی، مسعود. (1389). «استقامت و پایداری در قرآن». ادبیات پایداری، (3)، 589-610.  10.22103/jrl.2012.309
میرصادقی، جمال. (1377ش). جمال و میمنت: واژه‌نامه هنر داستان‌نویسی. تهران: کتاب مهناز.
نبی‌زاده‌سرابندی، سیما. (1372ش). تجزیه و تحلیل متن بر مبنای واژگان نشاندار و بی‌نشان (پایان‌نامه کارشناسی ارشد غیرمنتشره). دانشگاه شیراز، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
وبگاه المنتدی العربی لتحلیل السیاسات الایرانیة. (1398ش، 1 آبان). «دوافع مساندة ایران للحوثیین فی الیمن» https://afaip.com
ون‌دایک، تئون. (1389ش). مطالعاتی در تحلیل گفتمان (از دستور متن تا گفتمان‌کاوی انتقادی) (گروه مترجمان، چاپ سوم). تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
ون‌دایک، تئون. (1394ش). ایدئولوژی و گفتمان (ترجمه محسن نوبخت). تهران: نشر سیاهرود.
یارمحمدی، لطف‌الله. (1383ش). گفتمان‌شناسی رایج و انتقادی. تهران: انتشارات هرمس.