واکاوی ضابطه خشونت و الفاظ مترادف و متقابل آن در آیات الاحکام قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

2 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی،دانشکده الهیات، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

چکیده

در عصر جدید، برخی افراد و گروه‌ها ازجمله جوامع بین‌المللی باهدف اسلام‌ستیزی بر آن شدند تا پاره‌ای از الفاظ آیات الاحکام، به‎ویژه احکام کیفری مانند قصاص، قطع عضو، شلاق و... غیراخلاقی و مروج خشونت و افراطی‌گری معرفی کنند. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به واکاوی واژگان قرآنی پیرامون خشونت پرداخته و بر لزوم درک عمیق و تفکر درباره مفاهیم مرتبط با خشونت، تأکید می‌کند تا از تفسیرهای سطحی و یک‌بعدی پرهیز شود. واژه «خشونت» به‌طور مستقیم در قرآن نیامده است، اما اصطلاحات «شدت، غلظت، شدت، فظّ و غضب» ازجمله واژگانی هستند که در شبکه معنایی واژگان قرآنی حوزه خشونت قرار می‌گیرند. در مقابل، واژگانی مانند تساهل، تسامح و مدارا وجود دارند که بر صلح و رفتار مسالمت‌آمیز تأکید دارند. برآیند تحقیق از بررسی این وجوهات این است که اگرچه نوعی مراتب إعمال خشونت در این آیات مشاهده می‌شود؛ اما از دیدگاه قرآن خشونت تنها در شرایطی مجاز است که دیگر گزینه‌ها مانند پیشگیری، بخشش و رأفت به نتیجه نرسند و درواقع به‌عنوان آخرین راه‌حل در نظر گرفته می‌شود. قرآن بر اهمیت برقراری عدالت و دفاع در برابر تجاوز تأکید دارد، به‌طوری‌که اگر بتوان با روش‌های مسالمت‌آمیز به اهداف عادلانه دست‌یافت، نیازی به خشونت نیست بااین‌حال قرآن تأکید می‌کند که إعمال خشونت در برابر نافرمانی و ظلم، باید با ضابطه «عقلانیت» و «اخلاق» همراه باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

دراسة قاعدة العنف والألفاظ المترادفة والمضادة له فی آیات الأحکام فی القرآن

نویسندگان [العربیة]

  • مُزْجان دَاوُدی 1
  • محمد رضا کِیخا 1
  • عارف بشیری 2
1 قسم الفقه وأصول القانون الإسلامی، کلیة الإلهیات، جامعة سیستان وبلوجستان، زاهدان، إیران.
2 قسم الفقه وأصول القانون الإسلامی، کلیة الإلهیات، جامعة شهید تشمران الأهواز، الأهواز، إیران.
چکیده [العربیة]

فی العصر الحدیث، قامت بعض الأفراد والجماعات، بما فی ذلک المجتمعات الدولیة، بحملة ضد الإسلام تهدف إلى اعتبار بعض الألفاظ فی آیات الأحکام، خاصة الأحکام الجنائیة مثل القصاص، قطع العضو، الجلد وغیرها، غیر أخلاقیة وتروّج للعنف والتطرف. تتناول هذه المقالة، بأسلوب وصفی وتحلیلی، تحلیل المفردات القرآنیة المتعلقة بالعنف، وتؤکد على ضرورة الفهم العمیق والتفکیر فی المفاهیم المرتبطة بالعنف لتجنب التفسیرات السطحیة والاحادیة. لم یُذکر مصطلح "العنف" مباشرة فی القرآن، لکن هناک مصطلحات مثل "شدة، غلظة، فظاظة، وغضب" تُعتبر من المفردات التی تدخل فی الشبکة الدلالیة للألفاظ القرآنیة فی نطاق العنف. بالمقابل، توجد مفردات مثل "التسامح، التساهل، والمداراة" التی تُبرز أهمیة السلام والسلوک السلمی. نتیجة البحث، تفید بأن هناک نوعًا من مراتب ممارسة العنف فی هذه الآیات، إلا أن القرآن یُعتبر أن العنف مقبول فقط فی حالات معینة، عندما لا تنجح الخیارات الأخرى مثل الوقایة، والعفو، والرحمة، ویحتسب فی الحقیقة کآخر حل. یؤکد القرآن على أهمیة تحقیق العدالة والدفاع ضد التعدی، بحیث إذا کان بالإمکان الوصول إلى الأهداف العادلة بطرق سلمیة، فلا حاجة للعنف. ومع ذلک، یُشدد القرآن على أن ممارسة العنف فی مواجهة العصیان والظلم یجب أن تتم وفق معاییر "العقلانیة" و"الأخلاق".

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • القرآن الکریم
  • قاعدة العنف
  • مترادف
  • متضاد
  • آیات الأحکام

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 03 اسفند 1403
  • تاریخ دریافت: 23 آبان 1403
  • تاریخ بازنگری: 21 بهمن 1403
  • تاریخ پذیرش: 03 اسفند 1403