بازکاوی روش‌شناختی "مواهب الرحمن و ته‌فسیری قورئانی پیروز" در بررسی وجوه بلاغی قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

3 استادیار گروه زبان عربی، دانشگاه فرهنگیان

4 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

چکیده

بلاغت قرآن کریم از جنبه‌های اعجاز این کتاب آسمانی است و تحلیل آن، به‌ویژه از رهگذر بررسی بازتاب وجه بلاغی در تفاسیر ادبی می‌تواند به دریافت بهتر اعجاز قرآن کمک کند. "مواهب الرحمن" اثر عبدالکریم مدرس و "ته‌فسیری قورئانی پیروز" نگاشته عثمان عبدالعزیز در زمره تفاسیری هستند که به پرداخت این وجه اعجاز قرآن توجه داشته‌اند. پژوهش حاضر در تلاش است با رویکرد توصیفی-تحلیلی و با هدف معرفی و شناخت رویکرد این دو اثر، شباهت‌ها و تفاوت‌های آن‌ها را در تحلیل بلاغی قرآن بازکاوی کند و در نهایت به این نتیجه می‌رسد که این دو تفسیر، هرچند هدف مشترکی در بیان اعجاز بلاغی قرآن داشته‌اند، اما از لحاظ رویکردها و شیوه‌های تفسیری تفاوت‌های قابل توجهی دارند؛ تأکید مدرس بیشتر بر تحلیل ساختارهای زبانی و بلاغی و تأکید عبدالعزیز بر بیان پیام‌های تربیتی و اجتماعی است. مخاطبِ تفسیر "مواهب الرحمن" را می‌توان عموم پژوهشگران دانست زیرا این تفسیر وجوه بلاغی را با جزئیات بیش‌تر و توجه به بیان ادبی قرآن ارائه کرده است، در حالی که "ته‌فسیری قورئانی پیروز"، با هدف ترویج فرهنگ قرآنی در میان مردم کُردزبان، از بیانی ساده‌تر و روان‌تر بهره گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Methodological Study of Mawahib al-Rahman and Tafsiri Qurani Piruz in Studying the Rhetorical Aspects of the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • فرزاد ولیدی 1
  • مهدی مهریزی طرقی 2
  • جهانگیر ولدبیگی 3
  • ناصر مریوانی 4
1 الجامعة الحرة
2 الجامعة الحرة
3 جامعة فرهنگیان
4 الجامعة الحرة
چکیده [English]

The eloquence of the Holy Quran is one of the miraculous dimensions of this divine book, and analyzing it—particularly through the examination of the rhetorical aspects reflected in literary commentaries—can contribute to a deeper understanding of its miraculous nature. Mawahib al-Rahman by Abd al-Karim Modarres and Tafsiri Qur’ani Pyroz by Uthman Abd al-Aziz are among the commentaries that address this aspect of Quranic eloquence. This study, adopting a descriptive-analytical approach, aims to introduce and analyze the methodologies of these two works, exploring their similarities and differences in the rhetorical analysis of the Quran. The findings indicate that while both commentaries share a common goal of elucidating the rhetorical miracle of the Quran, they differ significantly in their approaches and interpretive methods. Modarres places greater emphasis on analyzing linguistic and rhetorical structures, whereas Abd al-Aziz focuses more on conveying educational and social messages. The audience of Mawahib al-Rahman primarily consists of scholars, as it presents the rhetorical aspects with detailed attention to the literary expression of the Quran. In contrast, Tafsiri Qur’ani Pyroz employs simpler and more accessible language aimed at promoting Quranic culture among Kurdish-speaking audiences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rhetorical Miracle
  • Mawahib al-Rahman
  • Tafsiri Qur’ani Pyroz
  • Abd al-Karim Modarres
  • Uthman Abd al-Aziz
قرآن کریم
آلوسی، شهاب‌الدین سید محمود. (1420ق). روح المعانی (چاپ 1). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ابن فارس، احمد بن زکریا. (1994). مقاییس اللغة (تحقیق شهاب‌الدین أبوعمرو). بیروت: دار الفکر.
ابن قتیبة، عبدالله بن مسلم. (1991). تأویل مشکل القرآن (تحقیق السید أحمد صقر، چاپ 3). الریاض: المکتبة العلمیة.
ابن قیم، محمد بن أبی بکر. (1410ق). التفسیر القیم. بیروت: دار مکتبة الهلال.
ایازی، محمدعلی. (1414ق). المفسرون حیاتهم ومنهجهم (چاپ 1). تهران: مؤسسة الطباعة و النشر، وزارت الثقافة و الإرشاد الإسلامی.
بیضاوی، عبدالله بن عمر. (1418ق). أنوار التنزیل وأسرار التأویل. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
الجرجانی، عبدالقاهر. (1979). أسرار البلاغة (چاپ 2). بغداد: مکتبة المثنى.
زمخشری، محمد بن عمر. (بی‌تا). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل وعیون الأقاویل فی وجوه التأویل. قاهره: دار إحیاء التراث العربی.
شافعی، احمد. (2007). عثمان عبدالعزیز ومنهجه فی التفسیر (رساله کارشناسی ارشد). جمهوریة العراق: دیوان الوقف السنی، کلیة الإمام الأعظم، الدراسات العلیا.
صابونی، محمدعلی. (1386). صفوة التفاسیر. تهران: نشر إحسان.
طباطبائی، محمدحسین. (1391). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: اسماعیلیان.
طبرسی، فضل بن حسن. (بی‌تا). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (تصحیح سید هاشم رسول محلّاتی). تهران: المکتبة العلمیة الاسلامیة.
طبری، محمد بن جریر. (1412ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفة.
عباس، فضل حسن. (1999). إعجاز القرآن الکریم. عمان: دار الفرقان.
عبدالعزیز، عثمان. (2010). ته‌فسیری قورئانی پیروز (چاپ 2). اربیل: مکتبة التفسیر.
علون، محمد، و نعمان علوان. (2009). من بلاغة القرآن (چاپ 4). قاهره: نهضة مصر.
فخر رازی، محمد بن عمر. (1420ق). مفاتیح الغیب. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فراهیدی، خلیل. (1410ق). کتاب العین. قم: انتشارات هجرت.
القیروانی، ابن رشیق. (1416ق). العمدة. بیروت: مکتبة الهلال.
کاشانی، فتح‌الله بن شکرالله. (1423ق). زبدة التفاسیر. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
مدرس، عبدالکریم محمد. (1406ق). مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن (چاپ 1). بغداد: المکتبة الوطنیة.
مجمع اللغة العربیة. (بی‌تا). المعجم الوسیط (چاپ 3). قاهره: دار عمران.
مکارم شیرازی، ناصر. (1375). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
الهورامانی، عبدالدائم معروف. (بی‌تا). العلامه عبدالکریم المدرس ومنهجه فی التفسیر القرآن وعلومه. اربیل: مکتبة التفسیر.
یاقوت، محمود. (1995). علم الجمال اللغوی. بیروت: دار المعرفة الجامعیة.