تحلیل کارکرد معنایی تفاوت الفاظ در داستان حضرت موسی (ع) در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و حقوق دانشگاه سیستان و بلوچستان زاهدان ایران

چکیده

قرآن کریم برای هدایت‌کردن انسان‌ها از روش‌های متعددی استفاده کرده است، از میان این روش‌ها نقل داستان انبیا و پیروان آنها از جذابیت خاصی برای هدایت برخوردار است. تفاوت نقل داستان حضرت موسی که در این پژوهش بررسی شده است، از جمله داستان‌های پر تکرار قرآن کریم است بدین صورت که گاهی بخشی از داستان در چندین سوره، با الفاظ متفاوت آمده است که به‌ظاهر تکرار؛ اما هر لفظ و جمله آن برای بیان نکته‌ای آمده است و عناصر یک صحنه از داستان با هم تفاوت‌های معنایی دارند. نتایج این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی نشان می‌دهد که علت اصلی اختلاف الفاظ داستان بستگی به بافت و غرض سوره‌ای دارد که صحنه‌ای از داستان در آن سوره نقل شده است. مثلاً در سوره طه بحث تجلی سایة عطوفت و مهربانی خداوند بر وادی مقدس و حضرت موسی است؛ لذا بحث فرار حضرت موسی به عقب هنگام دیدن اژدها در این سوره نیامده است یا در سوره بقره که محل بیان نعمت‌های الهی بر بشریت است نوع خطاب خداوند به بنی‌اسرائیل در این سوره با دیگر سوره‌ها متفاوت است؛ لذا آوردن یک صحنه از داستان در چندین جا از قران تکرار نیست؛ بلکه برای بیان نوع جدیدی از اسلوب قرانی است و هدف تازه را دنبال می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل الوظیفة الدلالیة لاختلافات الکلمات فی قصة النبی موسى (ع) فی القرآن

نویسنده [العربیة]

  • ولی اله حسومی
گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و حقوق دانشگاه سیستان و بلوچستان زاهدان ایران
چکیده [العربیة]

لقد استخدم القرآن الکریم العدید من الأسالیب لإرشاد الناس، ومن بین هذه الأسالیب أن قصة الأنبیاء وأتباعهم لها جاذبیة خاصة للهدایة. إن الاختلاف فی روایة قصة النبی موسى التی بحثناها فی هذا البحث، هو من قصص القرآن الکریم التی تتکرر بشکل متکرر بحیث أنه فی بعض الأحیان یکتب جزء من القصة فی عدة سور، بکلمات مختلفة. والذی یبدو أنه یتکرر؛ لکن کل کلمة وکل جملة تهدف إلى التعبیر عن نقطة ما، وعناصر مشهد القصة لها معانی مختلفة. وتظهر نتائج هذا البحث باستخدام المنهج الوصفی التحلیلی أن السبب الرئیسی لاختلاف ألفاظ القصة یعتمد على سیاق وهدف السورة التی روى فیها مشهد من القصة. فمثلاً فی سورة طه یدور الحدیث عن ظهور رحمة الله وإحسانه على الوادی المقدس والنبی موسى؛ ولذلک فإن الحدیث عن النبی موسى وهو یتراجع عندما رأى التنین لم یرد فی هذه السورة، ولا فی سورة البقرة، وهی موضع نعمة الله على البشریة، ونوع خطاب الله لبنی إسرائیل فی هذه السورة. تختلف عن غیرها من السور؛ ولذلک فإن إحضار مشهد من القصة فی عدة مواضع من القرآن لیس تکراراً؛ بل هو للتعبیر عن نوع جدید من الأسلوب القرآنی ویسعى إلى هدف جدید.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • قصة النبی موسى
  • القرآن
  • اختلاف التأویل
  • التشابه اللفظی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 21 اسفند 1403
  • تاریخ دریافت: 14 اسفند 1402
  • تاریخ بازنگری: 01 آذر 1403
  • تاریخ پذیرش: 21 اسفند 1403