تحلیل مؤلفه‌های معنایی واژه «جدال» در قرآن کریم با تأکید بر روابط هم‌نشینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مترجمی زبان عربی

2 گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه سمنان

3 دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه سمنان

چکیده

«جدال» یکی از واژگان اثر‌گذار در جهان‌بینی قرآنی است که با صیغه‌های گوناگون حدود 29 بار در قرآن کریم به کار رفته است. «مؤلفه معنایی» یکی از نظریه‌های معناشناسی ساخت‌‌گراست که با تکیه بر روابط درون متنی، وارد لایه‌های عمیق‌تر معنایی واژگان می-شود. با عنایت به نقش مؤثر جدال در پذیرش یا رد دعوت الهی و تأثیر آن در سرنوشت انسان‌ها، تبیین مؤلفه‌های این واژه در قرآن امری ضروری می‌نماید. نوشتار حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر الگوی تحلیل مؤلفه‌ای و تأمل در همنشین‌های واژه جدال، بنا دارد تحلیلی روشمند از این مفهوم در قرآن کریم ارائه دهد. از این پژوهش برمی‌آید که بیشتر کاربردهای واژه «جدال» در قرآن، از نوع باطل است و جدال احسن مبتنی بر نشانه‌های روشن و دلایل محکم بوده و از اصل و منشأ استواری برخوردار است. در محور هم‌نشینی، واژه «جدال» با بسیاری از واژگان کلیدی در ارتباط معنایی قرار گرفته است. دقت در این هم‌نشین‌ها، نشان می‌دهد که واژه «الله» در میدان معنایی «جدال» در صدر همه واژگان کلیدی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل المکونات الدلالیة لکلمة "الجدال" فی القرآن الکریم مع التأکید على علاقات المجاورة

نویسندگان [العربیة]

  • سکینه موسوی اصل 1
  • شاکر العامری 2
  • علی اکبر نورسیده 3
1 ماجستیر ترجمة اللغة العربیة
2 قسم اللغة العربیة وآدابها بجامعة سمنان
3 أستاذ مشارک فی اللغة العربیة و آدابها بجامعة سمنان
چکیده [العربیة]

تعتبر کلمة "جدال" من أکثر الکلمات تأثیرا فی النظرة القرآنیة للعالم، وقد وردت فی القرآن الکریم بصیغ مختلفة حوالی 29 مرة. "المکون الدلالی" هو إحدى نظریات علم الدلالة البنیویة، التی تعتمد على العلاقات داخل النص، وتدخل فی الطبقات الدلالیة الأعمق للکلمات. وبالنظر إلى الدور الفعال للجدال فی قبول الدعوة الإلهیة أو رفضها وأثرها فی مصیر الإنسان، فلا بد من بیان مکونات هذه الکلمة فی القرآن الکریم. تهدف المقالة الحالیة إلى تقدیم تحلیل منهجی لهذا المفهوم فی القرآن الکریم عن طریق المنهج الوصفی التحلیلی والاعتماد على نموذج تحلیل المکونات والتأمل فی الکلمات المجاورة لکلمة "جدال". ومن هذا البحث یتبین لنا نوعین من الجدال: الأول هو الجدال بالباطل والثانی هو الجدال بالتی هی أحسن، حیث إن أغلب استخدامات کلمة "جدال" فی القرآن الکریم هی من النوع الأول، أی الجدال بالباطل. أما الجدال بالتی هی أحسن فهو أقل وهو الجدال الذی یکون مبنیاً على الدلائل الواضحة والأسباب القویة وله أصل متین ثابت. وفی محور المجاورة ارتبطت کلمة "جدال" دلالیا بالعدید من الکلمات المفتاحیة. وتبین دقة هذه التطابقات أن کلمة "الله" تأتی فی مقدمة جمیع الکلمات المفتاحیة فی المجال الدلالی لکلمة "جدال".

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • إیزوتسو
  • الدلالات البنائیة
  • تحلیل المکونات
  • علاقات المجاورة
  • الجدال بالباطل
  • الجدال بالتی هی أحسن

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 21 فروردین 1404
  • تاریخ دریافت: 29 مهر 1403
  • تاریخ بازنگری: 05 اسفند 1403
  • تاریخ پذیرش: 09 اسفند 1403