تکرار معنوی و تأثیر آن در انسجام متن مطالعه موردی: دعاهای مفاتیح الجنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

2 عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه حکیم سبزواری ، سبزوار.

3 عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه حکیم سبزواری.

4 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

دعاهای به‌جا‌مانده از ائمه معصوم(ع)، در شمار متونی با خصوصیت‌های متعددند، که از ویژگی‌های دینی، اخلاقی، اجتماعی و-در این مقاله به طور خاص- ادبی نیز بهرمنده هستند. ازدیگرسو، با توجه به اینکه متون دعایی از دامنه وسیعی برخوردارند، تاکنون پژوهش‌های مختلف انجام شده به همه جوانب آن دست نیافته‌اند؛ زیرا زمانی که یک پژوهشگر، زاویه‌ای از این متون را روشن می‌سازد، تازه درمی‌یابد که زوایای مختلفی از آنها پنهان مانده وشناسایی نشده است. از این‌رو پژوهش حاضر سعی کرده تا در این زمینه گامی برداشته و بخشی از معانی پنهان و مفاهیم ناپیدای آن را در حد توان آشکار کند. این پژوهش به تکنیک تکرار پرداخته است ولی نه بر اساس پژوهش‌های انجام شده در این زمینه، بلکه بر اساس موارد وگونه‌هایی که از آن غفلت شده است، مانند تکرار معنوی که از نظر ظاهر و در نگاه اول تکرار به شمار نمی‌آید. در این پژوهش تلاش شده است تا دامنه بررسی به بخش معنایی ومحتوایی وتا ابتدای بخش زیارات محدود شود تا فرایند پژوهش ناقص انجام نپذیرد. کاری که در این پژوهش انجام گرفته این است که تعریف مناسبی از عنوان‌های اصلی و زیرعنوان‌ها ارائه شده وسپس با روش توصیفی وتحلیلی، نمونه‌هایی که بیشترین ارتباط را با بدنه پژوهش داشته‌اند، انتخاب وبررسی شده‌اند. مهم‌ترین نتیجه به دست آمده در پژوهش این است که ائمه معصوم(ع) اغلب از این دو نوع تکنیک تکرار برای تحکیم وتقویت ارتباط بین بندهای دعا و سپس بین دعا کننده و خداوند استفاده نموده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

التکرار المعنوی و أثره فی التماسک النصی أدعیة مفاتیح الجنان نموذجا

نویسندگان [العربیة]

  • محمدحسین کاکوئی 1
  • عباس گنجعلی 2
  • حجّت اللّه فسنقری 3
  • سید مهدی نوری کیذقانی 4
1 خریج الدکتوراه فی قسم اللغة العربیة و آدابها، جامعة الحکیم السبزواری، سبزوار، إیران.
2 عضو هیئة التدریس فی قسم اللغة العربیة و آدابها بجامعة الحکیم السبزواری.
3 عضو هیئة التدریس فی قسم اللغة العربیة و أدابها بجامعة الحکیم السبزواری.
4 أستاذ مشارک فی قسم اللغة العربیة و آدابها بجامعة حکیم سبزواری
چکیده [العربیة]

الملخص

إنّ الأدعیة المأثورة هی نصوص ذات سمات مختلفة ومیزات متعددة کالدینیة، والخلقیة، والاجتماعیة، والخصائص الأدبیة خاصة، وهی التی یتعامل معها الأدباء ونقاد الأدب وغیرهم فی مجالات مختلفة، فهذا یدل على إمکانیة الأدعیة الفائقة؛ فقد تناول الباحثون دراسة الأدعیة وکلّ واحد منهم على صعید، وبما أنّ الأدعیة ذات نطاق واسع، لم تسعها البحوث المختلفة بعد، وحینما یکشف باحث عن زاویة منها، یدرک أنّ الزوایا المختلفة منها قد بقیت مخبوءة وقد ضاقت علیه الکشف عنها فی ذلک البحث. فحاول البحث هذا أن یخطو بخطوة علی هذا الصعید ویکشف عن جزء من معانیها المختبئة ودلالاتها المختفیة قدر مقدرته، فتناول البحث تقنیة التکرار لا على نمط البحوث المنجزة بل على ما غُفِل عنه فی دراسة الأدعیة أی تناول التکرار المعنوی الذی لا یبدو لنا تکراراً بدایةً وحسب الظاهر، فسعى البحث أن یضیّق نطاق دراسته على القسمین الدلالی والمضمونی لیتقصى الموضوع فی أدعیة مفاتیح الجنان حتى قسم الزیارات ولا یدعَه ناقصاً غیر مکتملاً. وکل ما علیه البحث هو أن یأتی بشیء من التعریف اللائق لمواضیعه ثم یختار أنموذجاً لها أکثر علاقة بالدراسة، عبر طریق وصفی تحلیلی. والنتیجة الناتئة التی حصل علیها البحث هی أنّ الدعاة کثیراً ما استخدموا هذین النمطین من تقنیة التکرار لشدّ الوشائج بین فقرات الأدعیة ثمّ العلاقة بین الداعی والمدعو.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • دعا
  • مفاتیح الجنان
  • تکرار
  • معنا
  • مضمون

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 18 اردیبهشت 1404
  • تاریخ دریافت: 21 اسفند 1402
  • تاریخ بازنگری: 29 اسفند 1403
  • تاریخ پذیرش: 18 اردیبهشت 1404