کاوشی نوین در ظرافتهای معنائی و بلاغی قصر در قرآن کریم به اعتبار اطلاق و تقیید در مقصور علیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی)

2 گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

چکیده

قصر به‌معنای اختصاص امری به امر دیگر و نفی آن از غیر به‌عنوان قوی‌ترین روش تأکید نقش برجسته‌ای در فهم و تفسیر متن ایفا می‌کند. این جایگاه محوری؛ به ویژه در تحلیل متون دینی مانند قرآن کریم سبب شده تا علمای بلاغت توجه ویژه‌ای به این شیوه بلاغی داشته و تقسیمات متعددی را در بلاغت سنتی برای آن ارئه دهند؛ با این‌حال با دقت در آیات حاوی قصر به‌ویژه آیات متناظر و توجه به این نکته اساسی که خداوند متعال با توجه به سیاق کلام گاهی مقصور‌علیه را مطلق و گاه مقید بیان نموده، مشخص می‌شود تقسیم‌بندی‌های سنتی قصر که عمدتاً بر روابط معنایی بین ارکان آن تمرکز دارند نمی‌توانند تمام ابعاد این پدیده را تبیین کنند و اطلاق یا تقیید در طرفین قصر؛ به ویژه مقصورٌ علیه موجب پدید آمدن ویژگی‌های بلاغی جدیدی در ساختار قصر می‌شود. پژوهش حاضر با اتخاذ روش توصیفی-تحلیلی و از طریق استخراج نظام‌مند آیات متناظر قصر و با تحلیل نقش «اطلاق» و «تقیید»در«مقصورٌ علیه»در آیات قرآن کریم،به‌ویژه آیات متناظر حاوی قصر نشان می‌دهد که توجه به مطلق یا مقید بودن مقصورٌ علیه؛ نه تنها در تفسیر دقیق‌تر آیات نقش اساسی ایفا می‌کند؛ بلکه مبنایی برای ارائه تقسیم‌بندی نوینی از قصر فراهم می‌آورد که در بلاغت سنتی مورد غفلت واقع شده بود. بر اساس این یافته‌ها، قصر بر اساس اطلاق و تقیید مقصورٌ‌علیه به چهار نوع اصلی: مطلق، مقید، مرکب و متعدد تقسیم می‌شود.تنوع در افراد و نوع تقییدِ مقصورٌ علیه می‌تواند مفاهیم ساده یا پیچیده‌تری را از مفهوم‌سازی محدودیت قصر در آیات فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

A New Exploration into the Semantic and Rhetorical Subtleties of Qasr in the Holy Quran with Respect to the Application and Restriction in the Qu'ran

نویسندگان [العربیة]

  • Azra Sadat Latifi Hosseini 1
  • حسین مهتدی 2
  • سید حیدر فرع شیرازی 3
1 Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Persian Gulf University, Bushehr, Iran
2 قسم اللغة العربیة وآدابها، کلیة الآداب والعلوم الإنسانیة، جامعة خلیج فارس، بوشهر، إیران
3 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Persian Gulf University, Bushehr, Iran
چکیده [العربیة]

Qasr, meaning assigning one thing to another and denying it to others, as the strongest method of emphasis, plays a prominent role in understanding and interpreting the text; Therefore, the divisions proposed in the old rhetoric for Qasr focus more on the semantic aspect of Qasr sides, and the application and limitation of Maqsoor Aliyyah has not been taken into consideration; While carefully in the verses containing Qasr, especially the corresponding verses, we notice that according to the context of the word, God Almighty has sometimes expressed the absolute and sometimes limited, which can be a way for the new division of the Qasr. Examining the new style of Qasr in the verses of the Qur'an, in addition to opening a new horizon for researchers of Qur'anic sciences, displays new dimensions of the eloquence, eloquence and miracles of the Qur'an. This research seeks to answer this important question with a descriptive-analytical method while presenting a new division of Qasr: What new rhetorical features does the validity of application and strictness in Qasor create in the type of Qasr structure? By carefully and pondering in the corresponding verses containing Qasr,

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • Holy Qur'
  • an, Qasr (Hasr), adverb, adverbial, compound

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 23 اردیبهشت 1404
  • تاریخ دریافت: 19 آذر 1403
  • تاریخ بازنگری: 04 اردیبهشت 1404
  • تاریخ پذیرش: 23 اردیبهشت 1404