بررسی خطبه 230 نهج البلاغه (در پرتو آرای محمود بستانی در بلاغت جدید) چکیده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی. دانشکده ادبیات. دانشگاه خوارزمی. تهران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی

چکیده

بستانی از جمله نویسندگانی است که با دیدگاهی نو به علم بلاغت پرداخته و روش جدیدی را جهت تحلیل متون اسلامی ارائه داده است. وی با تاکید بر متون اسلامی دیدگاهش را مطرح نموده و در این راستا، عناصر سازندۀ موجود در متن را به هشت عنصر؛ فکری، موضوعی، معنایی، لفظی، تصویری، موسیقائی، شکلی و ساختاری تقسیم کرده است. خطبه 230 نهج‌البلاغه به عنوان یکی از متون اسلامی دارای موضوعات متعدد و ارزشمندی است که رهنمودهای مناسبی در تمام دوران به شمار می‌آید. پژوهش حاضر بر اساس عناصر هشتگانۀ مدنظر بستانی و با روش توصیفی - تحلیلی خطبۀ مذکور را که بررسی آن می‌تواند زیبایی‌های نهفتۀ بلاغی و ادبی موجود در آن را برای مخاطب آشکار نماید، مورد بررسی قرار داد و به این نتایج دست یافت که امام (ع) با رویکرد تعدد پیام و تعدد موضوع، استفاده از تقابل، تفصیل، تشبیه، رمز، استعاره، به کارگیری واژگان و جملات فصیح، شیوۀ روایت و گفتگو، کاربرد جناس، توازن، ساختار موضوع و تجانس، که از مهم‌ترین مؤلفه‌های عناصر سازندۀ خطبۀ230 هستند، مفاهیم مدنظرش را در زیباترین قالب به مخاطب عرضه نموده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

دراسة خطبة رقم 230 من نهج البلاغة فی ضوء آراء محمود البستانی فی البلاغة الحدیثة

نویسندگان [العربیة]

  • علی پیرانی شال 1
  • مریم اطهری نیا 2
1 أستاذ مشارک فی قسم اللغة العربیة و آدابها، کلیة الأدب بجامعة خوارزمی، طهران.
2 طالبة الدکتوراة فی قسم اللغة العربیة و آدابها
چکیده [العربیة]

یُعَدُّ البستانیُّ مِنَ الکُتّابِ الّذینَ تَطَرَّقوا إلى عِلمِ البلاغَةِ مِن مَنظورٍ جَدیدٍ وَ قَدَّمَ طَریقَةً حَدیثَةً لِتَحلیلِ النُّصوصِ الإسلامِیَّةِ. وَ قَد طَرَحَ آرائهُ خِلالَ التّرّکیزِ عَلَى النّصوصِ الإسلامیّةِ وَ فی هذا الصَّدَدِ، قَد قَسَّمَ العَناصرَ البنائیّةَ فی النّصِّ إلى ثَمانیةِ عَناصر: الفِکریَّة، الموضوعیّة، الدّلالیّة، اللّفظیة، التّصویریّة، الموسیقیّة، الشّکلیّة وَ الهیکلیّة. تحتوی خُطبة 230 مِن نَهج البلاغَةِ کَأحَدِ النّصوصِ الإسلامیّةِ عدیداً مِنَ المَواضیعِ القَیّمةِ وَ تُعتَبَرُ إرشاداتٍ مِلائمَةً فی جَمیع الأوقات. إنَّ هذه الدّراسة الّتی یَتمّ البَحث عنها وفقاً لِلمنهج الوصفی- التحلیلی، تَقومُ بدراسَةِ الخطبة المذکورة استِناداً إلى العَناصرِ الثّمانیّةِ عِندَ البُستانی، وَ یُمکن بِدراسَتِها أن تُکشَفَ للمُخاطَب الجَمالاتُ البَلاغیّةُ وَ الأدبیَّةُ الخَفِیّةُ. تُشیر نتائجُ البَحث إلی أنَّ الإمامَ (ع) قدَّمَ مفاهیمَه المقصودةَ للمُخاطَبِ بأجمل طریقَةٍ بمَنهجِ تعدّدِ الرسائلِ وَ تعدّدِ المَواضیع، استخدام التَقابل، التفصیل، التشبیه، الرّمز، الاستعارة، استخدام الألفاظ و الجمل البلیغة، أسلوب الروایة وَ المحادثة، استخدام الجناس، التوازن، بنیة الموضوع وَ التّجانس، الّتی تُعتَبَرُ مِن أهَمّ المُکَوّنات لِبناء الخطبةِ المَذکورَةِ.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • نهج‌البلاغه
  • خطبة230
  • محمود البستانی
  • البلاغة الحدیثة
  • العَناصر الأدبیّة

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 26 اردیبهشت 1404
  • تاریخ دریافت: 11 مرداد 1403
  • تاریخ بازنگری: 29 اسفند 1403
  • تاریخ پذیرش: 26 اردیبهشت 1404