أمینة قطب وإنتاجها الشعری فی ضوء نظریة الأدب الإسلامی (دراسة وتحلیل)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان ایران

2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان ایران

3 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان ایران

چکیده

ادبیات اسلامی، مکتب ادبی مستقلی است که به دنبال انتشار مکاتب ادبی غربی در کشورهای اسلامی مطرح گردید. در قرن بیستم، در چارچوب بیداری اسلامی و تلاش برای بازگشت به خویشتن، مصطلح "ادبیات اسلامی" متمایز از لحاظ اصطلاحی و محتوایی پدیدار شد تا بر تمامی ادبیاتی که برخاسته از تصور اسلامی از جهان، زندگی و انسانیت در هر عصری باشد، اطلاق شود. اولین کسی که تعبیر "ادبیات اسلامی" را در معنای وسیع آن به کار برد و آن را یک مکتب ادبی خواند، سید قطب بود که در مقاله ای با عنوان «روش شناسی ادبیات اسلامی» آن را مطرح کرد، این ایده سپس توسط محمد قطب، نجیب الکیلانی، عماد الدین و سایر منتقدان دنبال شد. امینه بر اساس همین اندیشه، آثار شعری خود را تدوین کرده است، با توجه به اهمیت این رویکرد در شعر امینه قطب و عدم وجود پژوهش مستقل قبلی، این پژوهش بر آن است تا با رویکردی توصیفی- تحلیلی به بررسی جلوه‌های ادبیات اسلامی در شعر شاعر بپردازد. از مهمترین مضامین شعری شاعر، می توان به شعر جهاد و مقاومت، عفاف و پاکیزگی، تداعی مناسبت های مذهبی و انتخاب دعا و نیایش اشاره کرد؛ بینش اسلامی به قلمرو تجربه ی زنده شاعر، درنگاه وی به زندگی و آنچه در آن است، تسری می یابد. آنچه در قصائد شاعر ، نمود زیادی دارد، پدیده غم و اندوه است اما وی با حصاری از دین ،آن را کنترل می کند. شایان ذکر است که رویکرد شاعر در آثار شعری خود مبتنی بر وسطیت و اعتدال است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

أمینة قطب وإنتاجها الشعری فی ضوء نظریة الأدب الإسلامی (دراسة وتحلیل)

نویسندگان [العربیة]

  • سامان خانی 1
  • سید محمود میرزایی الحسینی 2
  • روح اله مهدیان طرقبه 3
1 طالب دکتوراه فی اللغة العربیة وآدابها، جامعة لرستان، إیران
2 أستاذ بقسم اللغة العربیة وآدابها، جامعة لرستان، إیران
3 أستاذ مساعد بقسم اللغة العربیة وآدابها، جامعة لرستان، إیران
چکیده [العربیة]

یُعَدّ الأدب الإسلامی، مذهبا أدبیا مستقلا فرضت نفسها فی العصر الحدیث على الساحة الأدبیة وذلک بعد أن انتشرت المذاهب الأدبیة الغربیة فی العالم الإسلامی انتشارا واسع النطاق. فی خمسینیات القرن العشرین وفی إطار الصحوة الإسلامیة ومحاولة العودة إلى الذات، ظهر مصطلح الأدب الإسلامی، متمیزا فی المصطلح والمضمون لیطلق على کل أدب ینبع عن التصور الإسلامی للکون والحیاة والإنسان فی أی عصر من العصور. ولعل أول من أطلق مصطلح الأدب الإسلامی، بمعناه الواسع ودعا إلیه کمذهب أدبی هو الأدیب الناقد سید قطب فی مقال له بعنوان «منهج الأدب الإسلامی»، سنة ١٩٥٤، ثم أتبع هذه الفکرة کل من محمد قطب، ونجیب الکیلانی، وعماد الدین خلیل وغیرهم من النقاد. وعلى أساس هذه الفکرة، صاغت الشاعرة المعاصرة أمینة قطب، نتاجها الشعری. ولأهمیة هذا الاتجاه فی أشعار أمینة، ولعدم وجود دراسة سابقة مستقلة تستعرض الاتجاه الإسلامی فی شعرها تسعى هذه الدراسة بالاعتماد على المنهج الوصفی - التحلیلی لمعالجة مظاهر الاتجاه الإسلامی فی شعر أمینة قطب. من أهم المضامین الشعریة عند الشاعرة، هی شعریة الجهاد والمقاومة، والعفة والنظافة، واستحضار المناسبات الدینیة وإصطفاء المناجاة والدعاء، وإنّ الرؤیة الإسلامیة تمتد على ساحة التجربة الحیة للشاعرة، فی رؤیتها للحیاة وما فیها من راحة وتعب، ونعیم وشقاء، وفی تواصلها مع الأشیاء وإحیائها. ومما یستوقف القارئ کذلک ظاهرة الحزن والألم فی شعرها، ولکنها، تضبطها بسیاج من الدین والأخلاق. إنَّ منهج شاعرتنا فی أعمالها الشعریة، یقوم على الوسطیة والاعتدال.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • المذاهب الأدبیة
  • نظریة الأدب الإسلامی
  • الرؤیة الإسلامیة
  • الوسطیة فی العقل والعاطفة
  • أمینة قطب

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 08 تیر 1404
  • تاریخ دریافت: 12 اسفند 1403
  • تاریخ بازنگری: 26 خرداد 1404
  • تاریخ پذیرش: 08 تیر 1404