کاربست جادوی مجاورت در سورۀ قلم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه خوارزمی تهران.

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه خوارزمی تهران.

10.22034/jilr.2025.143131.1237

چکیده

جادوی مجاورت یکی از شگردها و ترفندهای زیبایی شناسی در تحلیل بافت موسیقایی شعر است.جادوی مجاورت به معنای توازن های موسیقایی و آوایی در متن است.گیرایی جادوی مجاورت از طریق برجسته سازی در سطح کلام شکل می گیردکه به دلیل موسیقی پنهان، قدرت جذب پیام نهفته در کلام فزونی می یابد و هماهنگی و توازن آوایی میان کلمات با رویکردی جدید متمرکز می شود. .این پژوهش در نظر دارد تا تأثیر جادوی مجاورت را در آفرینش معنا و موسیقی به روش توصیفی- تحلیلی در سوره قلم واکاوی نماید.علتی که بر ضرورت انجام این جستار اهمیت می دهد، تبیین شیوه های کارآمد در آفرینش معنا، هارمونی و موسیقی واژگانی سوره قلم و پی بردن به زیبایی های تکنیکی برای مخاطب است. این جستار نشان می‌دهد که تکرار مصوّت کشیده واو مدّی در سوره قلم، ضرب‌آهنگی تأملی ایجاد می‌کند که شنونده را به تفکر و هوشیاری فرا می‌خواند. این هم‌آوایی در مصوّت‌های کشیده، به‌ویژه در پایان سوره، به اوج خود می‌رسد. در میان صامت‌ها، حرف نون و سپس میم نقش برجسته‌ای در ایجاد موسیقی آوایی ایفا می‌کنند. در مجاورت واژه‌ها، تکنیک فاصله، اغلب با قافیه‌هایی که به نون ختم می‌شوند، غالب است، و پس از آن جناس ناقص به ارزش موسیقایی آیات می‌افزاید. در سطح جمله‌ها جانشین‌سازی از نوع ترادف با بسامد بالا، هماهنگی و یکسانی مفهومی را القا می‌کند. در مجموع، فراوانی مصوّت‌های کشیده با ضرب‌آهنگ آرام خود، بر دعوت مخاطب به آگاهی و تأمل تأکید دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

تطبیق سحر التجاور فی سورة القلم

نویسندگان [العربیة]

  • افسانة کوثری جعفراباد 1
  • سودابه مظفری 2
  • علی اسودی 2
1 طالبة دکتوراه فی قسم اللغة العربیة وآدابها جامعة خوارزمی، طهران.
2 أستاذة مشارکة بقسم اللغة العربیة و آدابها،جامعة خوارزمی طهران.
چکیده [العربیة]

یُعدّ سحر التجاور إحدى الحیل والأسالیب الجمالیة فی تحلیل النسیج الموسیقی للشعر. ویُقصد به التوازنات الموسیقیة والصوتیة فی النص. تکمن جاذبیة سحر التجاور فی إبرازه على مستوى الکلام، حیث یزداد تأثیر الرسالة الکامنة فی الکلام بفضل الموسیقى الخفیة، ویتم الترکیز على التناسق والتوازن الصوتی بین الکلمات بمنهج جدید. یهدف هذا البحث إلى دراسة تأثیر سحر التجاور فی خلق المعنى والموسیقى فی سورة القلم بطریقة وصفیة-تحلیلیة. تبرز أهمیة هذا البحث فی توضیح الأسالیب الفعّالة فی خلق المعنى، الانسجام، والموسیقى اللفظیة لسورة القلم، وإدراک الجمالیات التقنیة للمتلقی. یُظهر هذا البحث أن تکرار حرف المد الواو فی سورة القلم یُنشئ إیقاعًا تأملیًا یدعو السامع إلى التفکیر والیقظة. ویبلغ هذا التجانس الصوتی فی حروف المدّ ذروته، خاصة فی نهایة السورة. ومن بین الحروف الساکنة، یلعب حرف النون ثم المیم دورًا بارزًا فی خلق الموسیقى الصوتیة. فی تجاور الکلمات، تبرز تقنیة الفصل، غالبًا مع قوافی تنتهی بالنون، ثم یأتی الجناس الناقص لیُضیف إلى القیمة الموسیقیة للآیات. على مستوى الجمل، یُضفی الاستبدال من نوع الترادف بتردد عالٍ، انسجامًا وتماثلًا مفاهیمیًا. بشکل عام، یُشدّد وفرة حروف المد ذات الإیقاع الهادئ، على دعوة المتلقی إلى الوعی والتأمل.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • "
  • الموسیقى"
  • التوازن"
  • سورة القلم"
  • ،"
  • سحر التجاور"

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 15 تیر 1404
  • تاریخ دریافت: 29 بهمن 1403
  • تاریخ بازنگری: 11 تیر 1404
  • تاریخ پذیرش: 15 تیر 1404