بررسی تطبیقی راهبرد تبدیل واحد در ترجمۀ قرآن کریم براساس نظریه چسترمن: مطالعه موردی ترجمه صفوی و مکارم شیرازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اراک

3 استادیار، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.

4 دانشیار، گروه زبان وادبیات عربی، دانشگاه اراک، اراک، ایران

چکیده

نقد ترجمۀ قرآن کریم بر اساس نظریۀهای نوین، مسیر مقایسۀ هدفمند ترجمه‌های این کتاب مقدس را هموار ساخته‌است. اَندور چسترمن از نظریه‌پردازانی است که معتقد است مترجم کارِترجمه را مطابق با هنجارِحاکمِ‌زبان مقصد انجام‌می‌دهد. او بدین منظور راهبردهایی را ارائه می‌دهد که مترجم با استفاده از آن‌ها، می‌تواند ترجمه را با هنجارزبان‌مقصد منطبق کند. راهبرد تبدیل‌واحد به مترجم کمک می‌کند تا برخی واحدهای متن مبدأ را با تبدیل به واحدهایی دیگر در متن مقصد ترجمه نماید تا ترجمه برای مخاطب قابل درک و با هنجارزبان‌مقصد منطبق‌گردد.بنابر نظر چسترمن اگر این تبدیل در کل ترجمه اعمال‌شود به هنجارترجمه‌ای مترجم تبدیل‌می‌شود. پژوهش حاضر با شیوۀ توصیفی-تحلیلی به بررسی راهبرد تبدیل‌واحد در ترجمۀمکارم‌شیرازی و صفوی از آیات سوره‌های بقره، آل‌عمران، اسراء و رعد پرداخته‌است. هر دو مترجم براساس ساختارنحوی آیات و ساختارمعنایی و صرفی واژگان و همچنین برای منطبق‌سازی واحدها با هنجارزبانِ‌مقصد از راهبرد تبدیل‌واحد بهره‌برده‌اند. تبدیل‌واحدهای به‌کار‌رفته در ترجمۀ آیات موردبررسی و آیات مشابه در قرآن کریم بیش‌تر شامل تبدیل واژه به گروه یا بالعکس، تبدیل گروه به گروه و تبدیل جمله به گروه است و از میان تبدیل‌های مذکور تبدیل واژه به گروه بسامد بیش‌تری داشت. در ترجمۀ صفوی به‌کارگیری و استفاده از این راهبرد، کیفیت بهتری داشت زیرا واحدهای تبدیل‌شده از یک سو منطبق با زبان فارسی بودند و از سوی دیگر در آیات دیگر نیز بیش‌ترین مشابهت در تبدیل‌واحدها را دارا بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

دراسة مقارنة لاستراتیجیة تحویل الوحدات فی ترجمة القرآن الکریم استنادًا إلى نظریة تشیسترمان: دراسة حالة ترجمتی صفوی ومکارم شیرازی

نویسندگان [English]

  • فاطمة ورمزیادی 1
  • احمد امیدعلی 2
  • حمید ورمزیاری 3
  • ابراهیم اناری بزجلوئی 4
1 طالبة دکتوراه، اللغة العربیة وآدابها، جامعة أراک، أراک، إیران.
2 عضو أکادیمی بجامعة اراک
3 أستاذ مساعد، قسم اللغة الإنجلیزیة وآدابها، جامعة أراک، أراک، إیران.
4 أستاذ مشارک، قسم اللغة العربیة وآدابها، جامعة أراک، أراک، إیران
چکیده [English]

لقد مهد نقد ترجمة القرآن الکریم استنادًا إلى النظریات الحدیثة الطریق لمقارنة هادفة لترجمات هذا الکتاب المقدس. یُعد أندوفر تشیسترمان أحد المنظرین الذین یعتقدون أن المترجم یؤدی عمل الترجمة وفقًا للمعیار السائد فی اللغة الهدف. ولهذا الغرض، یقدم استراتیجیات یمکن للمترجم استخدامها لتکییف الترجمة مع معیار اللغة الهدف. تساعد استراتیجیة تحویل الوحدات المترجم على ترجمة بعض وحدات النص المصدر عن طریق تحویلها إلى وحدات أخرى فی النص الهدف بحیث تکون الترجمة مفهومة للجمهور ومتوافقة مع معیار اللغة الهدف. ووفقًا لتشیسترمان، إذا تم تطبیق هذا التحویل على الترجمة بأکملها، فإنه یصبح معیار الترجمة للمترجم. تستخدم هذه الدراسة المنهج الوصفی التحلیلی لدراسة استراتیجیة تحویل الوحدات فی ترجمة آیات من سور البقرة وآل عمران والإسراء والرعد لمکارم شیرازی وصفوی. استخدم کلا المترجمین استراتیجیة تحویل الوحدات القائمة على البنیة النحویة للآیات والبنیة الدلالیة والصرفیة للکلمات، بالإضافة إلى تکییف الوحدات مع معاییر اللغة الهدف. تشمل تحویلات الوحدات المستخدمة فی ترجمة الآیات قید الدراسة والآیات المشابهة لها فی القرآن الکریم فی الغالب تحویل الکلمات إلى مجموعات أو العکس، وتحویل المجموعات إلى مجموعات، وتحویل الجمل إلى مجموعات. ومن بین التحویلات المذکورة، کان تحویل الکلمات إلى مجموعات أکثر شیوعًا. فی الترجمة الصفویة، کان استخدام هذه الاستراتیجیة أفضل جودةً لأن الوحدات المحولة کانت متوافقة مع اللغة الفارسیة من جهة، ومن جهة أخرى، کان لها أکبر تشابه فی تحویلات الوحدات فی الآیات الأخرى.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ترجمة القرآن الکریم
  • صفوی
  • مکارم الشیرازی
  • تشیسترمان
  • استراتیجیة تغییر الوحدة

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 28 مهر 1404
  • تاریخ دریافت: 27 اردیبهشت 1404
  • تاریخ بازنگری: 22 مهر 1404
  • تاریخ پذیرش: 28 مهر 1404