واکاوی ترجمه‌ قرآن پیرانی و همکاران بر مبنای الگوی زبان‌شناختی لیچ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 زبان و ادبیات عربی- دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی-دانشگاه پیام نور- تهران- ایران

2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی - دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

3 وزارت آموزش و پروش، دبیر دبیرستان

4 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

5 گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان- تبریز- ایران

6 دبیر آموزش و پرورش

چکیده

قرآن کریم به‌مثابه‌ یک مـتن منسجم ادبی، روش‌های گـوناگونی را برای تأثیرگذاری بر مخاطب‌ و القای‌ مفاهیم والای خود به کار گرفته‌ است. ازجمله این روش‌ها، هنجارگریزی است که گاهی از آن با عناوینی هم‌چون "آشنایی‌زدایی"، "انحراف از نرم" یا "عدول از زبان معیار" و... یاد می‌شود که از بارزترین یافته‌های صورت‌گرایان روس است و تأکید اصلی آن بر تمایز یک اثر ادبی از صورت عادی زبان است. جفری‌ لیچ‌، زبان‌شناس و منتقد ادبی انگلیسی، به شکلی سامان‌‌یافته‌ و کاربردی به این نظریه شکل‌گرایان روسی تحت عنوان "هـنجارگریزی" پرداخت. الگوی لیچ‌ درواقع شکل مـنسجم اندیشه‌های این مکتب ادبی‌-_زبانی است‌. در‌ جستار حاضر تلاش می‌شود با به‌کارگیری الگوی هشت‌گانه لیچ و با روش توصیفی و تحلیلِ انتقادی، جنبه‌های دلالی انواع هنجارگریزی در ترجمه‌ معاصر پیرانی به‌عنوان یکی از جدیدترین ترجمه‌ها‌ی فارسی قرآن کریم، به بوته‌ نقد و تحلیل گذاشته شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که توجه به ابعاد معنایی و دلالی بافت‌های هنجارگریز، می‌تواند گامی مؤثر در راستای ارتقای سطوح معناشناختی عبارات قرآنی و کشف لایه‌های بلاغی-معنایی این کتاب آسمانی باشد. اما با توجه به این‌که ترجمه‌ مذکور حاصل کار یک تیم تخصصی است، در کنار ویژگی‌های مثبت بسیاری که دارد در حد انتظار معانی برخاسته از هنجارگریزی زبانی قرآن را منعکس ننموده است، و این امر سبب شده تا این ترجمه از برخی معانی و مفاهیم والای نهفته در عبارات و مفردات قرآنی فاصله بگیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل ترجمة بیرانی والآخرین للقرآن الکریم على أساس نموذج لیتش اللغوی

نویسندگان [العربیة]

  • قادر قادری 1
  • عبدالأحد غیبی 2
  • محمد جهانگیری اصل 3
  • مهین حاجی زاده 4
  • حسن إسماعیل زاده 5
  • دل آرام نقشبندی 6
1 اللغة العربیة وآدابها- کلیة الأدب الفارسی واللغات الأجنبیة- جامعة پیام نور- طهران- ایران
2 الأستاذ فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها بجامعة الشّهید مدنی بأذربیجان، ایران.
3 وزارة التربیة، مدرس الثانویة
4 الأستاذة فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها بجامعة الشّهید مدنی بأذربیجان، تبریز، ایران.
6 معلم فی وزارة التعلیم و التربیة
چکیده [العربیة]

لقد استخدم القرآن الکریم، باعتباره نصا أدبیا متماسکا، أسالیب مختلفة للتأثیر على المخاطب وغرس مفاهیمه السامیة. یُعَدُّ «الهروب من الأعراف»، من هذه الأسالیب والذی یشار إلیه أحیانًا بعناوین مثل "التغریب" أو "الانحراف عن لغة المعیار" أو "الانحراف عن اللغة القیاسیة" وما إلى ذلک، وهو أحد النتائج الأکثر وضوحًا التی توصَّل إلیها الشکلانیون الروس، وینصب ترکیزها الأساسی على تمییز العمل الأدبی الترجمات الفارسیة للقرآن ووَضعِهِ فی بوتقة النقد والتحلیل. وتشیر نتائج البحث إلى أن الاهتمام بالأبعاد الدلالیة والرمزیة للأنسجة غیر المعیاریة یمکن أن یکون خطوة فعالة نحو تح لهذا الکتاب الإلهی. ولکن باعتبار أن الترجمة المذکورة هی نتیجة عمل فریق متخصص، بالإضافة إلى سماتها الإیجابیة العدیدة، فقد عملت بشکل جید ودقیق للغایة فی مجال الترجمة الصوتیة والنحویة غیر المعیاریة، أما فی مجال المعانی المعجمیة والدلالیة والمکتوبة والأسلوبیة والزمانیة (حسب الأمثلة المدروسة) لم تعکس المعاییر اللغویة للقرآن کما کان متوقعا، مما جعل هذه الترجمة تنأى بنفسها عن بعض المعانی والمفاهیم السامیة المخبأة فی العبارات والمصطلحات القرآنیة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • ترجمة القرآن الکریم
  • الشکلیة
  • جیفری لیتش
  • بیرانی والآخرون