کارکرد تورات در فهم قصه قرآنی «لوط»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه خوارزمی

چکیده

«لوط» یکی از پیامبران الهی در قرآن است که در تورات نیز از وی سخن رفته است. فهمنده قرآن در مقام فهم قصه قرآنی لوط، گاه با وجوه مختلف مواجه است و برای گزینش وجه راجح، به شواهد یاریگر نیازمند است. در این راستا، پیشینه توراتی قصه لوط، قرائن متعددی را برای تفسیر این حکایت در قرآن فراهم می­کند. در شرح جدال ابراهیم برای نجات قوم لوط از حیث مفاد، مخاطب و مشمولین، در فهم چیستی پیشنهاد لوط درباره دختران خود، در حقیقی دانستن انتساب دختران به لوط، در تعیین عدد دختران، در چگونگی نابینا شدن آن قوم و در چینش زمانی حوادث قصه، نقش آفرینی تورات و بازیگری آن برای فهم بهتر قرآن، به وضوح آشکار است. بدینسان غرض غایی این تحقیق آن است که از لزوم شناخت پیشینه تاریخی در فرایند فهم آیات قرآن، پرده بردارد و نشان ­دهد که در مقام تفسیر قصه­های قرآن، قرار دادن آن­ها در بستر منابع پیشین، امری گریزناپذیر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Function of the Torah in Understanding the Qur’anic Story of Lot

نویسنده [English]

  • Rouhollah Najafi
جامعة الخوارزمی
چکیده [English]

“Lot” is one of the divine prophets mentioned in the Qur’an, who is also spoken of in the Torah. The reader of the Qur’an, in attempting to understand the Qur’anic narrative of Lot, often encounters multiple interpretive possibilities and thus requires corroborating evidence to select the most plausible meaning. In this regard, the Torah’s background of the Lot story provides numerous clues that aid in interpreting this Qur’anic account. The Torah plays a significant role in clarifying several aspects of the narrative: Abraham’s debate to save Lot’s people in terms of meaning, audience, and addressees; the nature of Lot’s proposal concerning his daughters; whether the attribution of daughters to Lot should be taken literally; determining their number; how the people were struck with blindness; and the chronological ordering of the story’s events. Thus, the ultimate purpose of this research is to highlight the necessity of recognizing the historical background in the process of understanding Qur’anic verses, and to demonstrate that in interpreting Qur’anic stories, situating them within the framework of earlier sources is inevitable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lot
  • Qur’an interpretation
  • Qur’anic narrative
  • Torah
  • narrative background
ابن عاشور، محمد الطاهر. (1420ق). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابن عطیه، ابو محمد عبد الحق. (بی‌تا). المحرّر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز. بیروت: دار ابن حزم.
ابن منظور، محمد بن مکرّم. (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی. (1366ش). روض الجنان و روح الجنان. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
بغوی، حسین بن مسعود. (1420ق). معالم التنزیل فی تفسیر القرآن (تحقیق عبد الرزاق المهدی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ثعلبی، احمد بن محمد. (1422ق). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن (تحقیق ابومحمد بن عاشور). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
خلف‌الله، محمد احمد. (1999م). الفن القصصی فی القرآن الکریم. قاهره: دار سیناء.
رشیدرضا، محمد. (1426ق). تفسیر القرآن الحکیم المشهور بتفسیر المنار. بیروت: دار الکتب العلمیة.
زمخشری، محمود بن عمر. (1429ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
شوکانی، محمد بن علی. (1430ق). فتح القدیر. بیروت: دار الکتاب العربی.
صادقی تهرانی، محمد. (1434ق). الفرقان فی تفسیر القرآن. بیروت: الأمیره.
طباطبایی، محمد حسین. (1430ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسة دار المجتبی.
طبری، محمد بن جریر. (بی‌تا). تفسیر الطبری: جامع البیان عن تأویل آی القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فخررازی، محمد بن عمر. (1425ق). تفسیر الفخر الرازی المشتهر بالتفسیر الکبیر و مفاتیح الغیب. بیروت: دارالفکر.
فرّاء، یحیی بن زیاد. (1432ق). معانی القرآن (تحقیق عماد الدین بن سید آل درویش). بیروت: عالم الکتب.
قطب، سید. (1391ق). فی ظلال القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
قیسی، مکی بن ابی طالب. (2011م). تفسیر الهدایة الی بلوغ النهایة (تحقیق محمد عثمان). بیروت: دار الکتب العلمیة.
کتاب مقدس (ترجمه قدیم): شامل کتب عهد عتیق و عهد جدید. (2005م). بی‌جا: انتشارات ایلام.
محلّی، محمد بن احمد، & سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر. (1432ق). تفسیر الجلالین. بیروت: مکتبة العصریة.
محمد بن یوسف الوهبی. (1412ق). هیمیان الزاد الی دار المعاد. عمان: وزارة التراث القومی و الثقافة.
مصطفوی، حسن. (1360ش). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. (1413ق). المقنعه. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
مقاتل بن سلیمان. (1424ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان (تحقیق احمد فرید). بیروت: دار الکتب العلمیة.