بررسی اندیشه های کلامی مولوی کورد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، ایران.

10.34785/j022.2021.003

چکیده

چکیده
عبدالرحیم تاوه‌گوزی، مشهور به مولوی کرد و متخلص به معدوم(1882- 1806م)، بدون تردید از بزرگترین شاعران کرد زبانی است که نه تنها در هنر شاعری، بلکه در عرفان و کلام و تفسیر و حدیث نیز از عداد دانشمندان روزگار خود به شمار می‌رفته است. تجربه‌های او در میدانهای شعر و کلام اسلامی، میزان توانمندی او را در این دو حوزه به خوبی روشن می‌کند. او سه منظومه به زبانهای فارسی، کردی و عربی در علم کلام اسلامی سروده است. بیشتر اندیشه‌های وی برگرفته از کلام اشعری است که بر اساس حدیثی از پیامبر(ص)، در تعریف ایمان، احسان و اسلام، در منظومه‌هایش تشریح کرده است. این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای نوشته شده، حاکی از اندیشه‌های کلامی مولوی به ویژه در منظومة عربی «الفضیله» است. نتایج پژوهش نشان از آن می‌دهد که بیشتر باورهای کلامی مولوی، برگرفته از کلام اشعری است، اما تبویب و بخش بندی منظومه‌های کلامیش با آنچه که در تراث اسلامی به جای مانده، اندکی جداگانه است. او همچنین در برخی موارد کلامی، چون: جبر و اختیار، خلافت و امامت، و کلام الاهی، دیدگاهها و اندیشه‌های تا حدودی متفاوت دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [العربیة]

المولوی الکرد و آراءه الکلامیة

نویسنده [العربیة]

  • جمال الاحمدی
قسم اللغة و الادب الفارسی، کلیة العلوم الانسانیة، جامعة آزاد الاسلامیة، وحدة سنندج، ایران.
چکیده [العربیة]

الملخّص
لا ریب أن السید عبدالرحیم تاوجوزی المشهور بمولوی کرد والمتخلص بمعدوم(1882- 1806م)، من فحول الشعراء الاکراد. و هو فی العرفان و الکلام و التفسیر و الحدیث، من أبرزِ علماء عصره و فرید دهره. إنه عائلة کردیة مشهورة وعادت ، مع العدید من الوسطاء ، إلى صوفیة ربانی بیر خضر شاهو. أبان تجاربه مدی قُدُراته فی میادین الشعر و الکلام الاسلامی. المولوی الکرد أنشد ثلاث دیوان نظم بلسان الکردی السورانی(العقیدة المرضیة) و الفارسی(الفوائح) و العربی(الفضیلة) فی علم الکلام الاسلامی. أخذ أکثرَ آراءه الکلامیة من آراء الاشعری و قد وصفها وفقاً للحدیث النبوی المشهور فی تعریف الایمان و الاحسان و الاسلام و الساعة. جاء فی هذا الحدیث، یا محمد أخبرنی عن الایمان. قال: أن تؤمن بالله و ملائکته و کتبه و رسله والیوم آخر و تُؤمن بالقدر خُیره و شره. تمت کتابةُ هذه الورقة بناءً علی طریقة وصفیة تحلیلیة باستخدام مؤلفات المکتبیة. و إنه مبنی علی آراء الکلامی المولوی، خاصة فی الفضیلة. تشیر نتائج البحث الی أنّ معظم معتقدات المولوی، مستمدة من آراء الاشعری. و فی بعض آرائه، مثل: الجبر و الاختیار، الخلافة و الامامة، الکلام الالهی و الخ، هناک آراء مختلفة نوعاً ما.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • المولوی الکرد
  • الکلام الاسلامی
  • الاشاعرة
  • المعتزله
  • الامامیة

مراجع

قرآن کریم.
احمدیان، عبدالله. (1381ش). سیر تحلیلی کلام اهل سنت. تهران: احسان.
أسعدی، عبدالملک. (1383ش). شرح عقائد أهل سنت (ترجمة: أمیر صادق تبریزی). سنندج: کردستان.
أشعری، أبو الحسن. (1397هـ). الإبانة عن أصول الدیانة (تصحیح: فوقیه حسین محمود). قاهره: دار الأنصار.
أشعری، أبو الحسن. (1955). اللمع فی رد أهل الزیغ والبدع (تصحیح: حموده غرابه). مصر: مطبعه مصر.
أمین، أحمد. (2004). ضحى الإسلام. بیروت: دار الکتب العلمیة.
أمین، أحمد. (2004). ظهر الإسلام. بیروت: دار الکتب العلمیة.
إیجی، عضدالدین. (1997). کتاب المواقف (تصحیح: عبدالرحمن عمیره). بیروت: دار الجیل.
باقلانی، أبو بکر. (1987). تمهید الأوائل وتلخیص الدلائل (تصحیح: عماد الدین حیدر). بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیة.
بدوی، عبدالرحمن. (1374ش). تاریخ اندیشه‌های کلامی در اسلام (ترجمة: حسین صابری). تهران: آستان قدس.
تفتازانی، سعدالدین. (1376ش). شرح القائد النسفیة. سنندج: دارالکردستان.
تفتازانی، سعدالدین. (1989). شرح المقاصد. بیروت: نشر عالم الکتب.
توسی، نصیرالدین. (2005). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد (شرح: علامه حلی). بیرون: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
الجرجانی، السید شریف. (1405هـ). التعریفات. بیروت: دار الکتب العربی.
حلی، علامه. (1385ش). باب حادی عشر (ترجمة: علی شیروانی). قم: دار الفکر.
دادبه، أصغر. (1374ش). فخر رازی. تهران: طرح نو.
الزین، الشیخ محمد خلیل. (1985). تأریخ الفرق الإسلامیة. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
شهرستانی، عبدالکریم. (1362ش). الملل والنحل (ترجمة: محمد رضا جلالی نائینی). تهران: إقبال.
قاضی عبد الجبار بن أحمد همدانی. (ب. ت.). شرح أصول الخمسة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ماتریدی، أبو منصور. (ب. ت.). التوحید. الأسکندریة: دار الجامعات المصریة.
مولوی، عبدالرحیم. (1972). الوسیلة فی شرح الفضیلة (شرح: ملا عبدالکریم مدرس). بغداد: مطبعة الإرشاد.
مولوی، عبدالرحیم. (1988). عقیدة المرضیة (شرح: ملا عبدالکریم مدرس). سنندج: کانی کتاب.
مولوی، عبدالرحیم. (1995). فوائد الفوائح (شرح: ملا عبدالکریم مدرس).

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 مهر 1399
  • تاریخ بازنگری: 12 اردیبهشت 1400
  • تاریخ پذیرش: 30 مهر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار